Công dụng của hạt sen trong Y học cổ truyền

Hạt sen

Cây sen là loài cây thuộc họ sen súng và có tới hơn 100 loài, phổ biến nhất là sen trắng đơn hoa, mỗi bông có khoảng 24 cánh. Những loài sen khác như hoa sen kép có thể có trên 100 cánh mỗi bông, thường có màu sắc hồng và đỏ. Tại Việt Nam, sen sống ở hầu hết các tỉnh, thành, nó đem đến nhiều tác dụng trong việc giúp bồi bổ và nâng cao sức khỏe con người.

Hạt sen có hàm lượng các chất protein, magie, kali và phốt pho cao, trong khi hàm lượng mỡ bão hòa, natri và cholesterol lại rất thấp. Trong y học, hạt sen được xem như một dược phẩm quý, có thể chữa các loại bệnh như suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, mất ngủ, ăn kém, tâm phiền và bệnh ăn uống khó tiêu.

Trong 100g hạt sen có chứa 350 calo, 63-68g carbohydrate, 17-18g protein, nhưng chỉ có 1,9-2,5g mỡ, còn lại là các thành phần khác như nước, khoáng chất khác. Theo kết quả nghiên cứu, trung bình cứ 100 gam hạt sen khô có thể cung cấp khoảng 18g protein chất lượng cao và chất xơ. Đặc biệt, hạt sen không chứa đường mà lại có hương vị thơm ngon hợp với sở thích của nhiều người.

Hạt sen còn được gọi là liên nhục, có vị ngọt, tính bình và thành phần chứa nhiều giá trị dinh dưỡng. Trong Đông y, hạt sen là một món ăn ngon, bổ và cũng là một vị thuốc quý có tác dụng dưỡng tâm an thần, ích thận, bổ tỳ, có thể cải thiện tình trạng di tinh, mộng tinh ở nam giới hay bệnh tiêu chảy, mất ngủ, chậm tiêu, đầy bụng, ăn kém, chữa khát do sốt cao, mất nước.

Hạt sen có vị ngọt chát, tình bình, tác dụng an thần, cố tinh, sáp trường và dưỡng tâm. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Tác dụng của hạt sen

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền hạt sen có vị ngọt chát, tính bình có công dụng ích thận, bổ tỳ, dưỡng tâm, sáp trường, ích thận và cố tinh. Hạt sen được dùng trong các bài thuốc Y học cổ truyền với công dụng điều trị suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, cơ thể yếu, mất ngủ, ăn kém, di mộng tinh, băng lậu, tâm phiền và chứng ăn uống không tiêu….Ngoài ra hạt sen còn được dùng để bồi bổ sức khỏe cho người cao tuổi, phụ nữ sau sinh và người bị bệnh nặng lâu ngày.

Theo y học hiện đại

Mùi thơm đặc trưng và thành phần glicozit trong hạt sen có tác dụng an thần, tăng bài tiết insulin nhằm thúc đẩy sản sinh 5-hydroxytryptamine giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Với hàm lượng chất chống oxy hóa cao, hạt sne có khả năng ngăn ngừa các tác động có hại của gốc tự do và kiểm soát tiến triển của các bệnh mãn tính.

Hạt sen còn chứa kaempferol – một flavonoid tự nhiên có tác dụng chống viêm và hạn chế cơn đau do viêm khớp mãn tính.

Một số hoạt chất trong hạt sen có tác dụng chống thiếu máu cơ tim, hạ huyết áp, ức chế sự co thắt của tim và chống lại hoạt động bất thường của tim.

Enzyme L-isoaspartyl methyltransferase trong hạt sen có tác dụng sửa chữa các protein bị hư hại và chống lão hóa.

Hạt sen có tác dụng giúp người dùng an thần và thư giãn, dễ ngủ. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Hỗ trợ điều trị bệnh lẫn ở người già

Bệnh lẫn hay còn gọi mau quên là chứng bệnh hay xuất hiện ở người cao tuổi khiến người bệnh cảm thấy uể oải, xây xẩm, chóng mặt, mất ngủ và mau quên. Bệnh lẫn vô cùng khó lường khi có thể tiến triển nặng như các triệu chứng không nhận diện được không gian và thời gian, mất nhận biết. Cũng như không thể nhận diện người thân, mất phương hướng, suy nghĩ kém và đưa ra quyết định không sáng suốt.

Vậy nên các món ăn được chế biến từ hạt sen giúp bồi bổ sức khỏe, giúp dưỡng tâm khí cho người già, đặc biệt là bệnh lẫn rất hiệu nghiệm.

Kháng viêm

Các chuyên gia dinh dưỡng đã chỉ ra rằng trong hạt sen đỏ và hạt sen trắng đều có thể áp dụng trong việc chống viêm và chống oxy hóa do trong tâm sen có chứa hai chất polysaccharide.

Chữa mụn trứng cá

Tác dụng của hạt sen là hỗ trợ chữa mụn vô cùng hiệu quả. Bã nhờn, một loại sáp làm tắc nghẽn lỗ chân lông và được hình thành trên da, là nguyên do chủ yếu gây ra tình trạng nổi mụn. Bạn có thể dễ dàng chữa mụn bằng cách hòa lẫn trà xanh cùng với hoa sen nhằm giảm lượng bã nhờn được tiết ra.

Hạn chế ung thư phổi lây lan

Trong tâm sen đặc biệt có chứa hoạt chất neferine có khả năng ức chế tế bào ung thư phổi lây lan trên diện rộng. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng, việc thường xuyên dùng tâm sen có thể hỗ trợ chữa bệnh ung thư phổi.

Chữa mất ngủ

Một trong những bệnh lý thường thấy qua nhiều thế hệ, dù già hay trẻ đều đã từng trải qua một lần, đó là chứng mất ngủ hay khó ngủ, ngủ không sâu giấc. Căn bệnh này thường bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu nhất là do căng thẳng quá độ, dẫn đến sức khỏe ngày càng xuống dốc. Hạt sen có công dụng an thần, thư giãn đầu óc, dễ vào giấc ngủ và giúp ngủ sâu. Do đó, ngày nay hạt sen được xem là biện pháp hiệu quả điều trị mất ngủ tại nhà.

Hỗ trợ trị tiểu đường

Tác dụng của hạt sen là có khả năng kiểm soát lượng đường huyết cơ thể, do có hàm lượng calo khá thấp nhưng chứa rất nhiều chất xơ hòa tan. Chính vì thế, những người mắc bệnh đái tháo đường nên thường xuyên ăn hạt sen với lượng vừa đủ để cơ thể ngày càng khỏe mạnh. Hạt sen được nghiên cứu là một loại thực phẩm lành mạnh và người bị tiểu đường có thể an tâm khi dùng.

Làm chậm lão hóa

Trong hạt sen có chứa thành phần là enzyme với tác dụng làm chậm quá trình lão hóa, chống lão hóa và phục hồi những protein bị hư hại. Do đó, việc bổ sung hạt sen vào chế độ ăn hằng ngày mang đến nhiều lợi ích trong việc giữ gìn thanh xuân mà không cần dùng đến các sản phẩm chống lão hóa.

Dựa vào chất enzyme có trong hạt sen, nhiều nhà nghiên cứu đã phát hiện ra những biện pháp khác nhau để ứng dụng hạt sen trong ngành công nghiệp mỹ phẩm và skincare da. Dù vậy, các nhà nghiên cứu vẫn khuyến cáo dùng trực tiếp hạt sen sẽ tốt hơn sử dụng các loại mỹ phẩm.

Dưỡng thai

Hạt sen cung cấp cho cơ thể nhiều protein với hàm lượng cao, từ đó giúp kích thích hệ thần kinh và não bộ của thai nhi phát triển. Đây cũng là nguyên nhân tại sao các thai thụ được bác sĩ phụ sản khuyến nghị nên dùng nhiều hạt sen trong giai đoạn mang thai.

Cải thiện vị giác

Một trong tác dụng của hạt sen được nhiều người biết đến là giúp bệnh nhân cải thiện vị giác và ăn ngon miệng hơn một cách tích cực. Bên cạnh đó, hạt sen còn hỗ trợ ngăn ngừa đường tiết niệu bị nhiễm trùng, viêm tuyến tiền liệt và duy trì thận phát triển

Giảm mỡ máu

Việc thường xuyên lo lắng, căng thẳng và không có thói quen thường xuyên vận động, thì chất béo trong cơ thể sẽ tích tụ ở nhiều cơ quan trong cơ thể, nhất là gan. Sự tích tụ mỡ này còn được biết đến với cái tên là tạng mỡ, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác.Việc dùng hạt sen sẽ mang lại công dụng hạ lipid máu và điều trị gan nhiễm mỡ.

Cầm máu

Hạt sen có chứa dưới dạng flavonoid như quercetin, có chức năng chống chảy máu bằng cách tăng sức bền của thành mao mạch, do đó có ngăn ngừa chảy máu ồ ạt.

Ăn hạt sen được chứng minh có tác dụng trị bệnh gan nhiễm mỡ và làm giảm mỡ máu. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Bài thuốc, món ăn được chế biến từ hạt sen

Cháo hạt sen với bao tử heo chữa suy nhược cơ thể

Chuẩn bị: Bao tử heo 1 cái, hạt sen 100g.

Thực hiện: Đem rửa sạch bao tử và cắt miếng vừa ăn, sau đó cho vào nồi cùng với hạt sen và nước. Sau đó đem hầm cách thủy cho mềm và dùng ăn khi còn nóng.

Canh tim heo hạt sen trị đau tim, mất ngủ và hồi hộp

Chuẩn bị: Phòng đẳng sâm 40g, tim heo 1 cái và hạt sen 60g.

Thực hiện: Rửa sạch và thái mỏng tim heo. Dùng rượu rửa sạch phòng đẳng sâm rồi thái thành khúc. Hạt sen đem rửa và ngâm cho mềm. Sau đó cho tất cả nguyên liệu vào nồi với 6 chén nước, nấu với lửa lớn cho đến khi sôi khoảng 10 phút thì hạ lửa nhỏ và hầm trong 2 giờ.

Bài thuốc trị giun kim

Chuẩn bị: Đường phèn 20g, hạt cau 12g, hạt hướng dương và hạt bí đỏ (đã tách vỏ) mỗi vị 30g, hạt sen 50g.

Thực hiện: Đem xay hạt cau, hạt sen, hạt bí đỏ và hạt hướng dương rồi cho vào nồi, thêm 250ml và đun chín nhừ. Sau đó thêm đường vào khuấy đều, chia thành 3 lần ăn trong ngày. Sử dụng bài thuốc này trong vòng 5 ngày để giun kim tự chui ra ngoài.

Bài thuốc trị người lớn suy nhược, trẻ nhỏ chán ăn và chậm lớn

Chuẩn bị: Mầm lúa 30g, đậu ván trắng 10g, hạt sen 100g và trần bì 12g.

Thực hiện: Đem dược liệu sao qua, tán bột mịn. Mỗi lần dùng 100g bột thuốc uống cùng với nước cơm, ngày dùng 3 lần.

Trà sen cúc giúp ăn ngon ngủ ngon

Chuẩn bị: Cúc hoa 400g, hạt sen 300g và nhụy sen 400g.

Thực hiện: Đem hạt sen sấy khô và sao vàng, nhụy sen đem phơi hoặc sấy khô. Cúc hoa phơi trong mát cho khô hoàn toàn. Sau đó đem 3 nguyên liệu này sao vàng cho bốc mùi thơm và trải ra cho nguội. Cho trà vào lọ thủy tinh kín, mỗi lần dùng 1 ít trà hãm với nước sôi uống.

Bài thuốc trị chứng lỵ mãn tính và tiêu chảy do tỳ hư

Bài thuốc 1: Chuẩn bị đẳng sâm 12g, hoàng liên 5g và hạt sen 12g. Đem sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc 2: Dùng sa nhân, trần bì và cát cánh mỗi vị 6g, ý dĩ, bạch biển đậu, bạch truật, đảng sâm, hạt sen, hoài sơn (củ mài) và bạch linh mỗi vị 10g, cam thảo 4g. Đem các vị làm thuốc hoàn tán hoặc sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc trị chứng đới hạ, băng lậu, di hoạt tinh do thận hư

Chuẩn bị: Ba kích, bổ cốt chỉ, phúc bồn tử, liên nhục, long cốt và sơn thù các vị bằng lượng nhau.

Thực hiện: Tán thành bột, sau đó trộn với hồ làm thành hoàn. Khi đói, dùng 10g hoàn uống với muối nhạt.

Bài thuốc trị chứng hoạt tinh và di tinh ở nam giới

Chuẩn bị: Long cốt, sa tật lê, mẫu lệ, liên nhục, khiếm thực, liên tu, kim anh tử mỗi vị 12g.

Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc chữa di hoạt tinh và tăng cường chức năng sinh lý nam giới

Chuẩn bị: Ba kích, sơn thù, phụ tử, liên nhục, phúc bồn tử, long cốt, bổ cốt chỉ mỗi vị 20g.

Thực hiện: Đem các vị nghiền thành bột, sau đó dùng hồ nếp làm thành hoàn. Mỗi lần dùng 12g chiêu với nước muối loãng, nên dùng thuốc khi đói.

Bài thuốc trị chứng hư lao khiến tim đập hồi hộp, tâm phiền không ngủ được, hoa mắt và đầu váng

Chuẩn bị: Trần bì 6g, cam thảo 4g, viễn chí, phục thần, toan táo nhân, hoàng kỳ, liên nhục và đảng sâm mỗi vị 12g.

Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.

Cháo phục linh, củ mài và hạt sen trị tỳ hư gây tiêu chảy

Chuẩn bị: Gạo tẻ (sao vàng), củ mài và hạt sen (sao) mỗi vị 30g, phục linh 15g.

Thực hiện: Đem nguyên liệu tán bột mịn, sau đó khuấy đều trong nước sôi đến khi thành chè bột. Khi hỗn hợp đều, thêm 1 ít đường trắng vào rồi dùng ăn 2 lần/ ngày (sáng – tối).

Chè trứng gà, hạt sen trị suy nhược ở người cao tuổi, phụ nữ sau sinh và người bị bệnh nặng lâu ngày

Chuẩn bị: Đường 30g, hạt sen 30g, trứng gà 1 quả và rượu 30ml.

Thực hiện: Đem hạt sen ngâm nở rồi nấu chín nhừ, khuấy đều với đường. Cho rượu và trứng đảo trên chảo cho chín rồi cho vào chè và dùng ăn trước khi ngủ.

Chè hạt sen củ súng trị tiểu đêm nhiều, di tinh, tảo tiết, kinh nguyệt ra quá nhiều, đới hạ huyết trắng

Chuẩn bị: Củ sứng và hạt sen mỗi thứ 30g, 1 ít đường.

Thực hiện: Nấu thành chè và dùng ăn vào buổi sáng.

Thịt lợn hầm hạt sen trị chứng đau lưng ở phụ nữ mang thai, sảy thai liên tiếp và các trường hợp dọa sảy thai

Chuẩn bị: Thịt lợn nạc 150g và hạt sen 30g.

Thực hiện: Rửa sạch thịt rồi cắt thành miếng to, sau đó cho vào nồi với hạt sen, nước và gia vị. Hầm đến khi hạt sen và thịt chín nhừ, dùng ăn 1 lần/ ngày.

Cháo hạt sen trị suy nhược cơ thể và đại tiện lỏng lâu ngày

Chuẩn bị: Gạo tẻ 150g và hạt sen 30g.

Thực hiện: Đem hạt sen ngâm mềm rồi với gạo tẻ thành cháo. Khi chín, thêm ít đường hoặc ít muối và dùng ăn khi nóng.

Hạt sen có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Cháo hạt sen cá lóc chữa thiếu máu

Chuẩn bị: Cá lóc 300g, hạt sen 50g, gạo tẻ 100g và gạo nếp 50g, gia vị vừa đủ.

Thực hiện: Đem rửa sạch cá rồi hấp chín, gỡ lấy thịt và đem ướp với gia vị. Gạo nếp, gạo tẻ và hạt sen đem ngâm cho mềm rồi xay nhuyễn thành bột. Xương cá đem nấu lấy nước ngọt, sau đó thêm 300ml nước vào nấu cùng bột với lửa nhỏ. Khi cháo chín, cho thịt cá vào đảo đều rồi nêm nếm gia vị và dùng ăn khi nóng. Ăn món cháo này khi đói trong vòng 10 ngày trị thiếu máu rất hiệu quả.

Cháo hạt sen củ mài trị tiêu chảy phân sống

Chuẩn bị: Củ mài 50g, liên nhục 100g, đường phèn 20g và hồng xiêm non 15g.

Thực hiện: Rửa sạch hồng xiêm rồi giã nhỏ, cho vào nồi nấu với 250ml. Sau đó chắt bỏ bã và lấy nước. Đem củ mài và hạt sen sấy khô rồi tán thành bột, đem bỏ vào nước hồng xiêm rồi khuấy đều và đun nhỏ lửa thành cháo. Khi chín, thêm đường phèn vào và dùng ăn khi đói. Mỗi ngày ăn 3 lần trong liên tục 3 ngày.

Bài thuốc trị đau đầu

Chuẩn bị: Đậu đen (sao chín) 40g, vỏ núc nác (sao rượu) 12g, liên nhục 20g, lá dâu non 20g, thục địa và lá vông non mỗi vị 40g.

Thực hiện: Đem các nguyên liệu sao chín, sao đó giã nhuyễn và thêm một ít đường vào làm thành viên to bằng hạt ngô. Sau đó đem sấy khô và bảo quản trong lọ kín. Mỗi lần uống 20g, ngày dùng 2 lần.

Cháo hạt sen trị chứng lẫn ở người cao tuổi

Chuẩn bị: Gạo tẻ loại ngon 100g và liên nhục 20g.

Thực hiện: Đem nấu thành cháo và ăn 3 bữa/ ngày.

Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh

Chuẩn bị: Hoài sơn và sâm bố chính mỗi vị 12g, liên nhục 16g.

Thực hiện: Đem các vị tán bột, trộn với mật ong làm thành viên. Mỗi ngày uống từ 20 – 30g.

Chè long nhãn hạt sen giúp thanh nhiệt và bồi bổ sức khỏe

Chuẩn bị: Long nhãn, củ mài và hạt sen, đường cát trắng.

Thực hiện: Nấu chè ăn, khi dùng có thể thêm đá vào ăn cho mát.

Bài thuốc trị chứng mất ngủ, ngủ không ngon

Chuẩn bị: Táo nhân (sao đen), thảo quyết minh (hạt muồng) và liên nhục mỗi vị 40g.

Thực hiện: Đem tán thành bột, sau đó đem luyện với hồ làm thành hoàn to bằng hạt ngô. Sấy khô và cất trong lọ kín dùng dần. Mỗi lần ăn 20g, ngày dùng 2 lần.

Nước sen – dừa giúp thanh nhiệt và cải thiện giấc ngủ

Chuẩn bị: Dừa nạo 100g, hạt sen 100g và đường cát 400g.

Thực hiện: Nấu hạt sen cho chín mềm, sau đó cho dừa nạo và đường vào khuấy đều. Có thể bảo quản trong tủ lạnh cho mát và dùng uống nhiều lần trong ngày.

Gà hầm hạt sen giúp an thai, chữa mất ngủ và cải thiện trí nhớ

Chuẩn bị: Hạt sen 100g, gia vị và gà ta 1 con.

Thực hiện: Rửa sạch gà và chặt thành từng miếng vừa ăn. Đem hạt sen ngâm nước ấm cho mềm. Sau đó cho gà và hạt sen vào nồi, thêm 200ml nước dừa và 200ml nước lọc vào hầm cho chín mềm. Khi ăn, nêm nếm gia vị vừa phải và dùng ăn khi nóng.

Bài thuốc trị chứng dương khí hậu thiên hư tổn khiến người gầy xanh, mỏi mệt, hơi thở ngắn, ăn không ngon, tiêu lỏng

Chuẩn bị: Phụ tử 2g, liên nhục (sao) 6g, mạch môn, chích cam thảo và ngũ vị (tẩm mật sao) mỗi vị 4g, hoàng kỳ (tẩm mật sao) 8g, bạch truật (tẩm mật sao) 20g.

Thực hiện: Khi sắc, cho thêm đại táo và gừng nướng vào. Dùng uống hết trong ngày.

Liều lượng khi dùng hạt sen tùy thuộc vào vấn đề sức khỏe, tuổi tác. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Lưu ý khi sử dụng hạt sen

Hạt sen có tính bình và không độc nên không có chống chỉ định tuyệt đối. Tuy nhiên người có đại tiện táo và thực nhiệt nên thận trọng khi dùng.

Có thể chế biến hạt sen thành mứt hoặc bánh cho trẻ nhỏ ăn nhằm tăng cường sức khỏe và kích thích vị giác

Hạt sen là vị thuốc quý, có tác dụng bồi bổ sức khỏe và an thần. Ngoài ra, bạn có thể phối hợp với trà tâm sen để làm giảm căng thẳng thần kinh, điều hòa hoạt động của tim mạch và cải thiện chất lượng giấc ngủ.