Y học cổ truyền
Cây bình vôi – dược liệu tốt điều trị hiệu quả mất ngủ
Cây bình vôi
Cây bình vôi có tên khoa học là stephania glabra miers, loài cây này thuộc họ menispermaceae – trong tên tiếng việt là tiết dê. Trong dân gian, dược liệu này có khá nhiều cái tên khác nhau như cây củ một, cây củ mối trôn, cây tử nhiên hay ngải tượng. Những tên gọi này phụ thuộc vào từng vùng miền khác nhau.
Cây thuộc dạng dây leo, có phần thân phình to tựa bình đựng vôi của các cụ ăn trầu ngày xưa. Có lẽ, đây là chi tiết đặc trưng nhất của loại cây này. Bởi vậy mà cái tên củ bình vôi ra đời từ đó.
Lá cây bình vôi thường mọc so le với dây leo, lá giống như hình trái tim và có cuống dài khoảng 2.5 đến 4 cm. Phiến lá màu xanh lục, rất dày, đầu thuôn nhọn. Tuy nhiên, cũng có một vài lá có hình dạng tựa hình tròn.
Hoa cây bình vôi màu trắng, nhỏ. Loại cây này có hai loại hoa là hoa đực và hoa cái. Đặc điểm khác biệt giữa chúng được nhận biết tại gốc. Nhiều gia đình sử dụng cây bình vôi làm cây cảnh, trang trí nhà cửa.
Quả bình vôi có hình dạng như hình cầu, hạt giống hình móng ngựa. Quả bình vôi chín sẽ có màu đỏ tươi.
Cây bình vôi rất phổ biến tại nhiều tỉnh thành tại phía Bắc nước ta, được phân bổ ở nhiều nơi. Có thể dễ dàng tìm kiếm dược liệu này tại các tỉnh: Lạng Sơn, Hòa Bình, Lai Châu, Bắc Giang, Ninh Bình…
Giống thực vật này rất dễ sinh trưởng bởi có phần củ tích nước để nuôi dinh dưỡng cho cây. Tại nhiều khu vực cát, có bóng mát hoặc đồng bằng ven biển như An Giang, Kiên Giang cũng xuất hiện cây bình vôi.
Ngoài ra, loại thực vật này còn có thể mọc trên núi đá. Thông thường khi mọc trên núi đá, cây bình vôi sẽ có phần củ, lá to và chất lượng hơn so với cây mọc dưới vùng đất cát.
Trên thế giới cũng dễ dàng bắt gặp câu bình vôi tại một số nước như: Lào, Campuchia, Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia…
Với cây bình vôi, bộ phận củ được tận dụng làm bài thuốc chữa bệnh hiệu quả. Củ bình vôi có thể được thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên, theo dân gian, bắt đầu sang thu, đông là thời điểm thích hợp nhất để thu hái và bào chế. Bởi lẽ đây là lúc hàm lượng các hoạt chất có trong củ mới đạt được ngưỡng cao nhất.
 |
| Cây bình vôi / Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/ |
Tác dụng của cây bình vôi
Nhiều người thường biết tới cây bình vôi là cây cảnh trong nhà. Tuy nhiên, tác dụng của cây bình vôi đã được kiểm chứng trong y học cổ truyền và nghiên cứu khoa học hiện đại.
Tác dụng Y học cổ truyền: Cây bình vôi có vị đắng, tính lương, được quy vào hai kinh là tỳ và can. Tác dụng chính của dược liệu này là tuyên phế, an thần nên thường được sử dụng để điều trị những triệu chứng và bệnh lý như: nhức đầu, mất ngủ, đau dạ dày, ho ra đờm, hen suyễn, khó thở, trấn áp những cơn co thắt do tăng nhu động ruột.
Ngoài ra, sự kết hợp của bình vôi với các loại dược liệu khác có thể giảm triệu chứng ho lao, sốt rét, mụn nhọt và lở ngứa ngoài da.
Tác dụng y học hiện đại: Những nghiên cứu của khoa học hiện đại đã có nhiều minh chứng về công dụng của cây bình vôi. Các nhà nghiên cứu đã phân tích và đưa ra kết quả rằng trong cây bình bôi có chứa thành phần hóa học rất quan trọng là alcaloid (1%), bao gồm: L-tetrahydropalmatin, Roemerin, Rotundin, Cepharanthin.
Thí nghiệm trên súc vật chỉ ra rằng, hoạt chất L-tetrahydropalmatin (hay còn gọi là Rotundin) giúp tác động giúp kích thích cơn buồn ngủ, an thần, hạ huyết áp, hạ nhiệt và kéo dài thời gian của giấc ngủ. Sử dụng với liều lượng cao giúp chống co giật do strychnin và sốc điện.
Hoạt chất Roemerin có khả năng gây tê phong bế và niêm mạc. Điều này đã được chứng minh khi thí nghiệm trên cơ thể của con ếch. Khi sử dụng liều thấp, hoạt chất giúp an thần, gây buồn ngủ. Trong trường hợp sử dụng quá liều sẽ gây co giật và dẫn đến tử vong. Ngoài ra, Roemerin còn có tác dụng trong việc giãn mạch hạ huyết áp.
Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Nhật Bản, hoạt chất Cepharanthin có khả năng làm giãn mạch nhẹ trên những mạch vi tuần hoàn, từ đó tăng cường sinh sản kháng thể. Điều này được thể hiện rõ nhất đối với bệnh giảm bạch cầu của những bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi bom nguyên từ, chiếu tia phóng xạ hay dùng thuốc chữa ung thư.
Ngoài ra, sự biến động về số lượng hồng cầu hoặc sắc tố máu gần như không có sự thay đổi khi sử dụng những sản phẩm có chiết xuất từ hoạt chất này. Tác dụng phụ khi sử dụng liều cao hầu như cũng không xuất hiện.
Hoạt chất Rotundin được y học khẳng định có tác dụng trong việc giúp an thần, giảm đau, ổn định thần kinh và điều trị chứng mất ngủ hiệu quả.
 |
| Hoa cây bình vôi/ Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/ |
Cải thiện chứng mất ngủ
Trong củ bình vôi có chứa một hoạt chất gọi là cepharanthin có tác dụng giãn mạch và tăng sản sinh kháng thể. Nhờ hoạt chất này, củ bình vôi có khả năng giúp cơ thể thư giãn, điều hòa hệ tuần hoàn, làm người sử dụng dễ chìm vào giấc ngủ hơn. Từ đó, nó sẽ giúp cải thiện chứng mất ngủ hiệu quả.
Tác dụng an thần: An thần, gây ngủ là một tác dụng được biết đến nhiều nhất của củ bình vôi. Các nghiên cứu về thành phần hóa học của củ bình vôi chỉ ra rằng trong vị thuốc này có chứa một lượng lớn L-tetrahydropalmatin. Đây là một hoạt chất kích thích an thần phổ biến. Nhờ vậy, sử dụng củ bình vôi sẽ giúp cơ thể vào trạng thái thư giãn, giúp bạn đi vào giấc ngủ nhanh hơn, và chất lượng giấc ngủ tốt hơn.
Ngăn ngừa hội chứng rối loạn tiêu hóa: Bên cạnh tác dụng an thần, củ bình vôi còn được sử dụng trong các bài thuốc ngăn ngừa chứng rối loạn tiêu hóa hoặc ngộ độc thực phẩm.
Hỗ trợ điều trị bệnh gút: Thành phần hóa học L-tetrahydropalmatin có trong củ bình vôi được các nghiên cứu chứng minh rằng có tác dụng hỗ trợ cải thiện các triệu chứng của bệnh gút.
Trị viêm nhiễm đường hô hấp: Củ bình vôi còn được các thầy thuốc y học cổ truyền sử dụng trong những bài thuốc trị viêm nhiễm đường hô hấp hoặc viêm phế quản.
Bài thuốc dân gian sử dụng củ bình vôi để điều trị bệnh
Cải thiện chứng mất ngủ
Để cải thiện chứng mất ngủ, mỗi ngày bạn có thể dùng khoảng 10 – 15ml rượu ngâm bình vôi 10% hoặc 3 – 6g bột củ bình vôi để uống mỗi ngày. Tuy nhiên, để tránh tình trạng quá liều thì bạn nên sử dụng với liều lượng nhỏ và không nên lạm dụng chúng.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo bài thuốc: Long nhãn, hạt sen, nhân hạt táo chua mỗi vị 15g, 12g lá vông, 8g củ bình vôi để đem đi sắc nước uống mỗi ngày. Bài thuốc này được sử dụng trong ngày và uống trước khi đi ngủ khoảng 30 phút.
Chữa phong thấp tê đau, phù thân, ho hoặc nô ra máu: Bình vôi 6 – 9 g. Sắc nước uống.
Trị bệnh đau bụng cho trẻ nhỏ và người lớn: Đối với trẻ nhỏ (từ 1 – 5 tuổi) thì mỗi ngày uống khoảng 0,025g còn trẻ từ 5 đến 10 tuổi thì sử dụng nhiều hơn một chút khoảng 0,05g bột bình vôi. Người lớn ngày uống nhiều nhất 6g
Ngăn ngừa hội chứng rối loạn tiêu hóa: Dùng cây bình vôi dưới dạng ngâm rượu hoặc sắc lấy nước và sử dụng với liều lượng nhỏ. Cụ thể, người lớn có thể sử dụng với liều lượng 3 – 6g, còn đối với trẻ nhỏ thì nên sử dụng khoảng 0,02 – 0,03g, tùy vào giai đoạn và lứa tuổi.
Hỗ trợ điều trị bệnh gút: Rửa sạch củ, sau đó đem đi cào sạch vỏ bên ngoài, thái mỏng, sấy khô và nghiền thành bột. Bảo quản bột củ bình vôi trong lọ thủy tinh có nắp đậy kín, mỗi lần dùng 1 muỗng nhỏ khoảng 3 – 6g bột để hãm với nước sôi và uống hết trong ngày.
 |
| Cây bình vôi là một loại dược liệu có khả năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý/ Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/ |
Những lưu ý khi sử dụng củ bình vôi
Cây bình vôi là một loại dược liệu có khả năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, khi sử dụng, người bệnh cần phải lưu ý những điều dưới đây để có được hiệu quả tốt nhất và không bị ảnh hưởng tới sức khỏe.
Hoạt chất Roemerin có trong củ bình vôi nếu sử dụng quá nhiều sẽ gây tê niêm mạc và làm giảm nhịp đập của tim. Vậy nên, người bệnh cần phải lưu ý tới liều lượng khi dùng.
Ngoài ra, trong củ bình vôi cũng có một ít độc tố, bệnh nhân không nên tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định của người có chuyên môn.
Sử dụng dưới 30gr bình vôi 1 ngày, trên 30gr có thể gây ngộ độc, ảnh hưởng tới sức khỏe.
Với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú và trẻ nhỏ, cần tham khảo ý kiến và lời khuyên từ bác sĩ.
Kiên trì sử dụng các bài thuốc sẽ có hiệu quả rất tốt đối với sức khỏe.
Cây bình vôi mua ở đâu? Củ bình vôi giá bao nhiêu tiền?
Cây bình vôi xuất hiện ở nhiều nơi nhưng không phải ai cũng có thể tiếp cận được dược liệu này (trong) tự nhiên. Đôi khi việc nhầm lẫn dược liệu sẽ tác động tới quá trình điều trị cũng như sức khỏe của người dùng.
Do vậy, để sử dụng làm thuốc chữa bệnh, người tiêu dùng hoàn toàn có thể mua dược liệu khô có sẵn tại các đại lý. Hiện nay, có không ít các hiệu thuốc Đông y hoặc đại lý phân phối dược liệu có bán củ bình vôi khô với giá thị trường dao động 180.000-250.000/ kg.
Tuy nhiên, người tiêu dùng cần phải lựa chọn đại lý tin cậy khi mua sản phẩm để đảm bảo an toàn, chất lượng. Trong đó, trung tâm nghiên cứu nuôi trồng và phát triển dược liệu Vietfarm trực thuộc Công ty CP Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc Dân Tộc được biết đến là thương hiệu uy tín trên thị trường.
Với kỹ thuật trồng cây bình vôi khoa học cùng quy trình thu hoạch, bào chế tại trung tâm Vietfarm đảm bảo quy chuẩn GACP – WHO, được kiểm tra nghiêm ngặt, đảm bảo sản phẩm khi tới tay người tiêu dùng đạt chất lượng tốt nhất. Củ bình vôi Vietfarm được đóng gói trong túi 0.5kg và 1kg với giá niêm yết 110.000 VNĐ/ 0.5 kg.
Người tiêu dùng có thể mua sản phẩm tại các website chính thức hoặc tới các đại lý phân phối của Vietfarm. Đặc biệt, mọi hóa đơn có giá trị trên 500.000 VNĐ đều được miễn phí vận chuyển toàn quốc.
Bài viết trên là những kiến thức hữu ích về đặc điểm, công dụng và những bài thuốc từ cây bình vôi. Hy vọng, với những chia sẻ của bài viết, đây sẽ nguồn thông tin bổ ích để quý độc giả hiểu rõ hơn về cây thuốc quý này.
