Y học cổ truyền
Cà gai leo và những tác dụng tuyệt vời của đối với sức khỏe
Cà gai leo
Cà gai leo hay còn được gọi là cà gai dây, cà vạnh, cà lù, cà bò, có tên khoa học là Solanum procumbens thuộc họ Solanaceae. Loài cây này được trồng rộng rãi ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Ngoài ra cây còn được trồng ở các nước như Lào, Campuchia, Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam).
Cà gai leo thuộc loài cây nhỡ leo, chia nhiều cành, có chiều dài từ 60 – 100 cm. Lá cây màu xanh, mọc so le, hình trứng hay thuôn dài, dưới gốc lá hình rìu hay hơi tròn, mặt dưới lá hơi có lông mềm hình sao, màu trắng nhưng không bị nhám, mặt trên của lá có gai. Ra hoa từ tháng 4 đến tháng 9 và kết quả vào tháng 9 đến tháng 12.
Cây cho quả mọng, bóng, màu đỏ, hình cầu đường kính 7 – 9 mm. Hạt màu vàng nhạt, dạng thận hình đĩa, kích thước 3 x 2 mm. Đối với loại cà gai leo có nhiều gai thì sẽ có cành xòe rộng.
Tác dụng của cà gai leo
Theo Y học cổ truyền
Theo Y học cổ truyền cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc, có tác dụng tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn cắn, viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ.
Theo đồng bào dân tộc Tây Nguyên dùng cà gai leo là dược liệu đầu vị chữa bệnh gan. Cà gai leo đặc biệt phát huy tác dụng trong các trường hợp vàng da, chướng bụng, người mệt mỏi, ăn uống không tiêu.
Theo quan niệm dân gian trước khi uống rượu, chỉ cần nhấm rễ cà gai leo sẽ lâu bị say. Khi say rượu, uống nước sắc thân lá Cà gai leo sẽ nhanh chóng tỉnh rượu và không bị mệt.
 |
| Hoạt chất trong cây cà gai leo, có tác dụng ức chế sự sao chép, làm âm tính virus viêm gan B. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Theo y học hiện đại
Cà gai leo có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe, bộ phận thường được sử dụng để chữa bệnh nhất là rễ (thích gia căn), dây (thích gia đằng). Rễ, cành lá và cả quả, thu hái quanh năm, rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô để sắc uống hoặc cũng có thể dùng khi tươi.
Thành phần hóa học chính của cây cà gai leo ở rễ có alcaloid, tinh bột, flavonoid, ở dây có alcaloid. Cây được dùng trị phong thấp, sâu răng, đau nhức các đầu gân xương, cảm cúm, ho, ho gà, dị ứng. Còn dùng trị rắn độc cắn, giải độc rượu, bia, chống say tàu xe. Hiện nay cà gai leo đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ điều trị ung thư gan. Ngày dùng 16 – 20 g dưới dạng thuốc sắc.
Một số công trình nghiên cứu tìm hiểu về công dụng của cây cà gai leo cho kết quả rất tốt trong việc làm thuốc chữa viêm gan đặc biệt là viêm gan B mạn tính thể hoạt động. Đây là một hướng rất đáng kỳ vọng khi mà thuốc tây chữa bệnh này thường quá đắt và có nhiều tác dụng phụ. Ngoài ra, cây cà gai leo còn có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng mệt mỏi, đau tức hạ sườn phải, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng… Đồng thời, thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn trên thực nghiệm và lâm sàng. Cà gai leo cũng đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ trị ung thư gan.
Các hoạt chất có trong cà gai leo và đặc biệt là dược chất glycoalcaloid có tác dụng làm chậm sự tiến triển của xơ và giảm mức độ xơ giai đoạn sớm. Hai công trình nghiên cứu khoa học từ năm 1987 đến năm 2000 của Viện dược liệu Trung ương là “Nghiên cứu tác dụng ức chế quá trình xơ của cà gai leo trên mô hình gây xơ gan được thực nghiệm” và “Nghiên cứu công dụng trên collagenase của cà gai leo”, đã công bố cà gai leo là dược liệu có công dụng ngăn chặn xơ gan rõ rệt. Ngoài ra, nó còn chứa rất nhiều công trình nghiên cứu khác đã chứng minh điều này.
Dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa rất tốt. Nó còn chống viêm làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan. Trong nghiên cứu của TS. Nguyễn Thị Bích Thu cùng cộng sự về cà gai leo đã công bố dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo và Glycoalcaloid đều có tác dụng chống oxy hóa có ý nghĩa tương ứng là 47,5% và 38,1%.
Dịch chiết cà gai leo cũng đã được chứng minh tác dụng ức chế được một số dòng tế bào ung thư do virus như tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung… Ngoài ra, nó còn ức chế được gen gây ung thư do vi rút. Và còn rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học khác đã chứng minh cà gai leo chữa bệnh gan rất hiệu quả. Cà gai leo giúp kích thích quá trình tái sinh tế bào gan, chống viêm mạnh, hạ men gan rất tốt. Từ những kết quả nghiên cứu trên có thể thấy rằng cà gai leo là một trong những dược liệu được nghiên cứu chuyên sâu và bài bản với những công dụng hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan, ngăn ngừa xơ gan tiến triển, hạ men gan, giải độc và bảo vệ gan rất hiệu quả.
 |
| Cà gai leo là dược liệu quý được Y học cổ truyền ghi nhận về tác dụng ổn định tế bào gan. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Bài thuốc sử dụng cà gai leo
Các bài thuốc thường được sử dụng từ cà gai leo bao gồm:
Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư: Cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây dừa cạn 10g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống hàng ngày một thang.
Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi: Cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang. Liên tục từ 10 – 30 thang.
Chữa chứng ho gà, suyễn: Cà gai leo 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g. Sắc ngày 1 thang chia 3.
Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn: Liều dùng 16 – 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc uống hàng ngày.
Làm giải rượu: Theo kinh nghiệm, cà gai leo dùng chữa ngộ độc rượu rất tốt. 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước. Dùng đến khi tỉnh rượu.
Chữa ho do viêm họng: Rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g, sắc uống làm 2 lần trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 – 7 ngày.
Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (viêm gan B, xơ gan…): 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước, còn 300ml chia uống 3 lần trong ngày, giúp hạ men gan, và giải độc gan rất tốt.
Đối với những bệnh nhân mắc viêm gan B, những bệnh nhân đang điều trị thuốc kháng virus nhưng chưa hiệu quả, người men gan cao, mỡ máu, bệnh nhân u xơ gan, u gan, suy giảm chức năng gan do nhiều nguyên nhân, người thường xuyên phải tiếp xúc với rượu bia muốn sử dụng cây cà gai leo đúng cách cần áp dụng:
Ngày dùng 40 gam hãm nước sôi hoặc sắc uống.
Có thể kết hợp với mật nhân và cây xạ đen với liều lượng:
Cà gai leo: 30 gam
Cây mật nhân: 10 gam
Cây xạ đen: 30 gam
Các vị thuốc đem rửa sạch rồi sắc hoặc hãm với 1,5 lít nước, đun sôi nhỏ lửa và duy trì thời gian sôi nhỏ lửa thêm khoảng 10 phút. Chắt nước uống trong ngày (Nên uống nóng vị sẽ thơm ngon hơn).
 |
| Trong cà gai leo có chứa chất glycoalcaloid sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch, điều trị viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan B. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Lưu ý khi dùng cà gai leo
Để sử dụng dược liệu này hiệu quả, đem lại tác dụng chữa bệnh cao và hạn chế những điều không mong muốn xảy ra người bệnh cần lưu ý:
Sử dụng dược liệu với liều lượng thích hợp, phù hợp mục đích điều trị.
Nếu đang sử dụng thuốc tây y để chữa bệnh nên uống nước Cà gai leo cách 30 – 60 phút.
Không sử dụng nước Cà gai leo cho trẻ em dưới 6 tuổi, vì lúc này cơ thể trẻ còn yếu, tế bào gan chưa hoàn thiện.
Không tự ý sử dụng cho phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.
Không uống Cà gai leo vào lúc đói.
Lựa chọn dược liệu có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng đảm bảo.
Người bệnh cần lưu ý rằng điều kiện sức khỏe và cơ địa của mỗi người không giống nhau. Thêm vào đó, không phải mọi loại thảo dược tự nhiên đều an toàn với cơ thể. Vì thế, liều lượng và thời gian sử dụng rất quan trọng. Trước khi dùng cà gai leo như một loại thảo dược điều trị bệnh gan, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe để có được những hướng dẫn sử dụng đúng và hiệu quả.
Cà gai leo bán ở đâu? Bao nhiêu tiền?
Để có thể mua được cà gai leo đạt chuẩn thì bạn có thể mua tại các cửa hàng, cơ sở đông y hay các cửa hàng, doanh nghiệp dược phẩm có uy tín, thương hiệu và có kiểm định chất lượng. Và nếu bạn không có quá nhiều thời gian di chuyển thì bạn có thể mua qua các trang thương mại điện tử.
Và giá của cà gai leo tươi có giá từ 10.000 đến 15.000 đồng/kg, còn cà gai leo khô có giá từ 100.000 – 200.000 đồng/kg, rễ cà gai leo khô có giá từ 300.000 – 500.000 đồng/kg.
