Cây mộc hương – thảo dược “vàng” cho sức khỏe tiêu hóa

Cây mộc hương

Cây mộc hương là một loài thực vật có hoa trong họ Cúc (họ Asteraceae) được dùng làm vị thuốc trong đông y.

Có khá nhiều loại cây mộc hương như:

Vị thuốc Vân cây mộc hương – Radix Saussureae lappae là rễ của cây vân cây mộc hương – Saussureae lappae Clarke. Đây là loại mộc hương trồng ở cùng Vân Nam – Trung Quốc còn có tên khác là Quảng cây mộc hương, Thanh mộc hương, mộc hương bắc…

Vị thuốc Thổ mộc hương – Radix Helenii là rễ của cây thổ mộc hương – Inula helenium L. Cây được trồng nhiều ở Châu Âu, Trung Đông, Bắc Mỹ.

Xuyên cây mộc hương – tên gọi khác là Thiết bản cây mộc hương – Jurinea aff souliei. Cây thường được trồng ở vùng Tú Xuyên – Trung Quốc.

Cây mộc hương có mùi hương gỗ rõ rệt. Cây mộc hương thường sần sùi màu vàng hoặc nâu nhạt. Nó có đặc tính khử trùng, kháng vi-rút, chống co thắt, diệt khuẩn, tiêu hóa, tiêu diệt, long đờm, hạ huyết áp, hạ sốt, chất kích thích, thuốc bổ và chữa dạ dày. Nó được sử dụng như một chất tạo hương vị trong đồ uống có cồn, bánh kẹo và nước giải khát. Có nhiều tác dụng điều trị bệnh của cây mộc hương đã được nghiên cứu chứng minh bằng y học hiện đại.

Mộc hương có thể được kết hợp với các dược liệu khác để chữa trị bệnh đường tiêu hóa. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Công dụng của cây mộc hương

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền cho rằng cây mộc hương có tính ấm, vị đắng, có nhiều tác dụng với sức khỏe trong đó điển hình phải kể đến tác dụng lý khí dùng để hành khí, chỉ tả, kiện tỳ, giảm đau. Nướng mộc hương lên dùng sẽ hoãn hành khí, trợ sức đại tràng, chỉ tả lỵ. Cũng vì thế mà dược liệu này hay được dùng để trị chứng khó tiêu, đau bụng, trướng đầy, ngừng nôn, lỵ,…

Theo y học hiện đại

Tác dụng cây mộc hương trong chống viêm giảm đau

Rễ cây mộc hương chứa nhiều hoạt chất có tác dụng giảm sưng và tấy đỏ bên trong. Một số thành phần được tìm thấy trong rễ mộc hương có thể giúp giảm bớt phần nào các triệu chứng viêm khớp.

Ngoài ra, kết hợp rễ mộc hương với các các loại thuốc khác nhau giúp giảm bớt mức độ nghiêm trọng của cơn đau do kỳ kinh nguyệt.

Tác dụng cây mộc hương hỗ trợ tiêu hóa

Tinh dầu cây mộc hương có công dụng làm sạch đường tiêu hóa, thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn.

Hoạt chất costunolide trong dịch chiết của cây mộc hương có tác dụng chống loét mạnh. Theo một nghiên cứu sử dụng cây mộc hương cho người bệnh bị viêm dạ dày mạn tính bằng đường uống cho thấy rằng nước sắc cây mộc hương có tác dụng rút ngắn thời gian làm trống dạ dày, thay đổi sản lượng axit dạ dày, gastrin huyết thanh và nồng độ somatostatin trong huyết tương – các yếu tố đóng vai trò quan trọng trong tiến triển bệnh lý viêm dạ dày.

Tác dụng cây mộc hương hỗ trợ miễn dịch

Cây mộc hương giúp hỗ trợ hệ thống miễn dịch bằng cách loại bỏ virus, vi khuẩn và các tác nhân nhiễm trùng khác. Nó cũng hữu ích đối với các bệnh lý như hen suyễn, ho mãn tính, viêm phế quản.

Cây mộc hương làm thuốc điều trị giun

Nhiễm trùng đường ruột do ký sinh trùng. Nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng rễ mộc hương có thể hoạt động tốt như một loại thuốc gọi là Pyrantel pamoate để giảm số lượng trứng giun trong phân của trẻ em. Giảm trứng là thước đo hiệu quả của việc điều trị.

Cây mộc hương và tác động với hệ tim mạch

Một nghiên cứu mộc hương trên thỏ cho thấy chiết xuất từ cây mộc hương giúp cải thiện lưu lượng máu ở mạch vành và giảm nhịp tim. Tác dụng này tương tự như ở những con thỏ được điều trị bằng Digoxin và Diltiazem.

Tác dụng cây mộc hương với gan

Trong nhiều nghiên cứu cho thấy cây mộc hương có lợi cho việc điều trị bệnh gan. Chẳng hạn như:

Thổ mộc hương với hoạt chất helenin có tác dụng kích thích tiết dịch mật trực tiếp và rất mạnh, được dùng trong những trường hợp kém gan, sung huyết gan, vàng da.

Nghiên cứu trên chuột bị viêm gan do hóa chất cho thấy có ít bị tổn thương gan hơn ở những con chuột được điều trị bằng chiết xuất cây mộc hương.

Các thí nghiệm dược lý in vitro và in vivo khác nhau đã chứng minh rằng mộc hương có công dụng chống viêm loét, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ gan.

Dùng làm trà thảo dược

Hoa mộc hương có mùi thơm nhẹ nhàng nên từ xưa đến nay được nhiều người sử dụng để pha trà. Hoa được ướp với lá trà trong các ấm trà để thưởng thức. Trà mộc hương còn có tác dụng tuần hoàn máu, điều hòa huyết áp rất tốt tương tự như lá chè xanh.

Dùng trong làm đẹp

Sử dụng hoa mộc hương để chế tạo thành các sản phẩm chăm sóc cơ thể từ tự nhiên như dầu gội, dầu xả hay nước hoa giúp chị em có được vẻ ngoài rạng ngời và mùi thơm nhẹ nhàng.

Dùng hoa mộc hương làm trà thảo dược. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Bài thuốc sử dụng cây mộc hương

Đối với các bệnh lý đường tiêu hóa, việc sử dụng mộc hương giúp cải thiện triệu chứng rõ rệt. Một số bài thuốc chữa bệnh đường tiêu hóa từ cây mộc hương như sau:

Chữa chứng lỵ cấp

Dùng 8g mộc hương, 20g hoàng liên, 12g bạch thược, 12g khổ sâm , 8g chỉ xác, 4g cam thảo đem tán bột rồi làm thành viên hoàn, mỗi ngày uống khoảng 10 – 20g.

Chữa tiêu chảy do tích trệ thức ăn ở trẻ em

Lấy 12g mỗi vị sau: mộc hương, chỉ thực, bạch truật, hoàng liên, mạch nha, sơn tra, thần khúc, trần bì; 8g mỗi vị gồm: sa nhân, la bạc tử và liên kiều đem tán nhỏ, vo viên uống 4 – 8g/ngày.

Chữa chứng lỵ mạn

Lấy hoàng liên và mộc hương với lượng bằng nhau đem tán bột, vo viên, uống 0.2 – 0.5g/lần, mỗi ngày uống 2 – 3 lần.

Chữa viêm đại tràng mạn do amip co cơ tái phát

Dùng 6g chỉ thực; 8g mỗi vị: xuyên khung, uất kim, hoàng bá, hoàng liên; 12g mỗi vị: bạch truật, ý dĩ, phòng đẳng sâm, mộc hương. Tất cả dược liệu này đem sắc để uống 1 thang/ngày, 5 – 10 thang/liệu trình.

Chữa viêm đại tràng mạn co thắt và rối loạn tiêu hóa kéo dài

Dùng 6g chỉ thực, 6g can khương, 8g phụ tử chế, 12g phòng đẳng sâm, 12g ý dĩ, 12g hoài sơn, 12g bạch truật, 6g mộc vị hương, 6g thương truật, 4g xuyên tiêu, 4g nhục quế. Đem các dược liệu trên đi sắc uống 1 thang/ngày, 5 thang/liệu trình.

Chữa chứng đầy bụng, đau bụng do hàn thấp trở trệ tại trường vị

Lấy 2g đinh hương; 6g sa nhân; 12g hoắc hương; 4g mỗi vị: đàn hương đều, cam thảo, mộc hương, bạch đậu khấu đêm đi sắc lấy nước uống trong ngày.

Chữa bệnh viêm loét dạ dày tá tràng

Dùng 6g mộc hương; 12g mỗi vị gồm: phục linh, đương quy, bạch thược, kỷ tử, đại táo; 10g xuyên khung; 8g mỗi vị gồm: a giao, táo nhân; 6g mỗi vị gồm: ngũ vị tử, trần bì. Lấy các dược liệu này đem sắc uống 1 thang/ngày, 5 – 10 thang/liệu trình.

Chữa đau bụng do khí trệ, viêm ruột cấp, táo bón, lỵ, đầy bụng

Dùng 4g ngô thù, 4g dược liệu cây mộc hương, 12g mỗi vị gồm: khiên ngưu, đại hoàng, hương phụ, binh lang; 8g mỗi vị gồm: chỉ xác, thanh bì, nga truật, tam lăng, trần bì đem sắc uống.

Cây mộc hương thường được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) coi là an toàn (GRAS) khi được sử dụng như một loại thực phẩm chức năng. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Lưu ý khi sử dụng cây mộc hương

Cây mộc hương thường được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) coi là an toàn (GRAS) khi được sử dụng như một loại thực phẩm chức năng. Các tác dụng phụ thường gặp có thể bao gồm chóng mặt và buồn nôn.

Việc sử dụng quá nhiều dầu cây mộc hương có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. Nên sử dụng theo liều lượng hướng dẫn của bác sĩ.

Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng.

Những người bị dị ứng với các họ thực vật thuộc họ Cúc hoặc họ Compositae như cỏ phấn hương, cúc vạn thọ, hoa cúc, cúc tần… nên tránh.

Nó chứa axit Aristolochic có thể gây hại cho thận và có thể gây ung thư khi dùng với liều lượng lớn.

Những người cao huyết áp cần thận trọng khi sử dụng

Sử dụng mộc hương với liều lượng thích hợp và dựa theo tình trạng của từng người. Khi cần điều trị với các bài thuốc uống chứa mộc hương, tốt nhất bạn nên được thăm khám, chẩn đoán và kê đơn bởi người có chuyên môn.