Công dụng chữa bệnh và bài thuốc từ cây mật gấu (cây lá đắng)

Cây mật gấu

Cây mật gấu hay còn được gọi là cây lá đắng, cây mật gấu nam có tên khoa học là Gymnanthemum Amygdalinum, thuộc họ cúc. Đây là loài cây mọc nhiều ở các quốc gia vùng châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, hay Nepal. Tại Việt Nam cây được tìm thấy nhiều ở những tỉnh vùng núi phía Bắc, nơi có địa hình đồi núi cao và khí hậu mát mẻ. Ngoài ra một số lượng nhỏ cây mật gấu còn mọc rải rác ở tỉnh Lâm Đồng và một số tỉnh khác tại miền Nam nước ta. Sở dĩ cây cũng có tên gọi là mật gấu Nam là dùng để phân biệt với mật gấu mọc ở miền bắc.

Cây mật gấu mọc theo từng bụi, dáng thân thảo mềm thường cao trung bình từ 2 – 5m. Lá cây màu xanh lục hình bầu dục, mép lá hình răng cưa nhỏ, dài khoảng 20cm và có vị đắng.

Hoa mật gấu màu vàng nhạt, thường nở từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm. Mỗi bông hoa bao gồm 6 cánh và tụ thành cụm nở trên ngọn cây. Sau khi hoa tàn, quả mật gấu sẽ dần xuất hiện và chín vào tháng 5 đến tháng 6.

Cây được thu hái quanh năm khi đã trưởng thành, không thu hoạch những cây còn non hay quá già. Bộ phận thường được dùng là lá và thân cây mật gấu.

Trong bộ phận thân và lá của cây chứa các thành phần chính đó là vitamin A, vitamin B1, vitamin B2, vitamin C, vitamin E, xanthone, flavonoid, tannin, steroid, terpene, axit phenolic, một số khoáng chất (như sắt, kẽm, đồng, magie, selenium,…), nước.

Cây mật gấu có lá rất đắng nhưng lại là một loại dược liệu quý hiếm / Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/

Tác dụng của cây mật gấu với sức khỏe

Hạ sốt: Cây mật gấu có chứa flavonoid có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ trong điều trị một số vấn đề sức khỏe như bệnh sốt. Các chất khác như andrographolide lactones, glucoside, diterpene cũng có trong lá phối hợp với nhau để điều trị và giảm sốt và các triệu chứng của nó.

Giảm huyết áp: Hàm lượng andrographolide trong cây mật gấu giúp hạ huyết áp. Nhai cây mật gấu tươi hoặc uống nước ép chiết xuất từ lá thường được biết là làm giảm mức độ đường trong máu và kiểm soát huyết áp do vị đắng.

Điều trị đau dạ dày: Theo Đông y, ăn sống hoặc xay nhuyễn để lấy nước ép dùng trong điều trị các khó khăn ở bụng như tiêu chảy, đau dạ dày và các bệnh về đường tiêu hóa như kiết lỵ và các vấn đề khác liên quan.

Tốt cho xương và răng: Vitamin C là một khoáng chất chống oxy hóa mạnh có trong cây mật gấu có vai trò đặc biệt đối với cơ thể là duy trì xương và răng cũng như ngăn ngừa sự thiếu hụt liên quan đến vitamin thiết yếu này. Vitamin K duy trì xương khỏe mạnh và ngăn ngừa sự yếu của các mô xương được gọi là loãng xương.

Tăng cường trao đổi chất: Hàm lượng vitamin B1 được gọi là thiamine đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa lipid, axit amin và glucose trong cơ thể con người. Thiamine là một chất bổ sung chế độ ăn uống quan trọng từ cây mật gấu giúp oxy hóa các axit béo khác để tạo ra sự tổng hợp lipid.

Kháng khuẩn hiệu quả: Chất sesquiterpenoids làm nên đặc tính của vị đắng trong cây mật gấu có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm cực tốt.

Phòng chống bệnh ung thư: Sự hiện diện của đặc tính chống ung thư trong cây mật gấu phát huy hiệu quả ngăn ngừa hydatidiform, khối u trophoblastic và u phổi – mầm mống của bệnh ung thư. Andrographolide và labdane diterpenoid của cây mật gấu có công năng phòng chống các gốc tự do hiệu quả, cản trở phát triển của ung thư dạ dày, ung thư ruột kết và ung thư tuyến tiền liệt.

Cải thiện khả năng sinh sản ở phụ nữ: Cây mật gấu có khả năng cải thiện nội tiết tố sinh dục nữ rất quan trọng góp phần phát triển và điều hòa sinh sản. Nó ngăn ngừa độc tính của immunoglobulin cản trở phát triển hoóc môn giới tính nữ estrogen và khả năng sinh sản.

Giải độc cơ thể: Chất chất alkaloids và saponin có tác dụng loại bỏ độc tố trong gan, thận cũng như phổi và toàn bộ cơ thể con người. Lợi ích của cây mật gấu là thanh lọc cơ thể, bài trừ các chất độc tồn tại lâu trong cơ thể.

Giúp giảm cân: Hàm lượng chất xơ trong cây mật gấu như một loại rau trong bữa ăn hàng ngày hoặc chỉ ăn một vài lá tươi mỗi ngày hoặc uống nước ép giúp giảm lượng calo dư thừa có thể gây tăng cân. Nó cũng làm tan lượng mỡ dư thừa trong cơ thể vốn là cholesterol xấu.

Một số tác dụng khác của cây mật gấu: Bên cạnh tất cả các lợi ích sức khỏe được chỉ ra ở trên, cây mật gấu có các đặc tính để điều trị vết thương ngoài da, nó cũng có thể giúp điều trị viêm miệng, nhiễm trùng da, đau răng, thương hàn, viêm tai, lao và các bệnh về đường hô hấp.

Cây mật gấu có nhiều tác dụng trong hỗ trợ điều trị bệnh lý/ Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/

Bài thuốc sử dụng cây mật gấu

Bài thuốc trị đau nhức xương khớp, rối loạn tiêu hóa

Chuẩn bị phần thân cây mật gấu. Rửa sạch, sau đó thái thành những đoạn nhỏ, phơi khô. Khi những đoạn thân cây mật gấu đã khô, người dùng ngâm chúng với rượu trắng. Đậy kín nắp vại rượu. Khi rượu đã chuyển sang màu vàng thì có thể sử dụng được.

Mỗi lần dùng, uống một lượng nhỏ để điều trị rối loạn tiêu hóa, đau nhức xương khớp.

Bài thuốc trị đái tháo đường

Bài thuốc này có khả năng điều trị chứng đái tháo đường loại 2. Bạn lấy lá của cây mật gấu, phơi khô. Sau khi phơi khô, sử dụng khoảng 10g, hãm với nước sôi và uống.

Đối với bài thuốc này, người bệnh uống nước lá của cây mật gấu tựa như dùng nước trà (nước chè), hãy dùng thay cho nước trà mỗi ngày.

Tính đắng trong lá mật gấu có thể làm giảm lượng đường trong máu, điều hòa đường huyết của người bệnh.

Bài thuốc trị chứng ho, đau họng và ho có đờm

Chuẩn bị vài lá mật gấu, rửa sạch trước khi dùng.

Cách dùng: Nhai khoảng 1 – 2 lá mật gấu tươi. Nên dùng trước khi đi ngủ buổi tối. Sáng hôm sau, người bệnh có thể cảm nhận được hiệu quả tức thì. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, dùng lá mật gấu với liều lượng cao.

Bài thuốc bảo vệ gan, thận, thải độc, tăng cường sức khỏe

Rửa sạch lá cây mật gấu, sau đó phơi khô. Hãm lá mật gấu phơi khô với nước sôi. Uống thuốc hàng ngày, thay cho nước chè. Bài thuốc này giúp gan thận thải độc, loại bỏ những nguy cơ gây bệnh và giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.

Một số lưu ý khi sử dụng cây mật gấu

Bên cạnh việc biết được cây mật gấu có tác dụng gì thì việc biết những lưu ý khi sử dụng cây mật gấu cũng rất quan trọng. Bất kỳ loại thuốc hay dược phẩm nào dù có tốt đến đâu cũng phải được sử dụng đúng cách, đúng liều lượng. Tốt nhất là dùng theo chỉ định của bác sĩ. Dưới đây sẽ là những lưu ý cơ bản nhất để cây mật gấu có thể phát huy tác dụng:

Trong cây mật gấu có chứa thành phần kháng sinh, vì thế bạn không nên tự ý sử dụng, hay sử dụng quá thường xuyên kéo dài. Chỉ nên sử dụng các loại thuốc từ cây mật gấu tối đa hai tuần rồi nghỉ. Tối thiểu hai đến bốn tuần sau mới đó mới nên tiếp tục sử dụng.

Khi bắt đầu sử dụng cây mật gấu, để cho cơ thể kịp làm quen thích ứng thì nên sử dụng với một liều lượng ít. Không được ngừng đột ngột các loại thuốc đặc trị.

Chưa có minh chứng nào khẳng định độ an toàn tuyệt đối của cây mật gấu với phụ nữ đang mang thai và cho con bú. Những người đang có thai hay mong muốn mang thai nên tránh sử dụng loại cây này, bởi nếu dùng quá liều có thể dẫn đến sảy thai. Chính vì vậy, cần sự hướng dẫn của bác sĩ thì mới nên sử dụng loại thảo dược này.

Cây mật gấu có thể tương khắc với một số loại thuốc, thực phẩm hay các loại thực phẩm chức năng khác. Do đó, bạn phải nói rõ với bác sĩ khi kê đơn các loại thuốc mình đang sử dụng.

Có thể sắc nước từ rễ cây, thân cây và lá cây mật gấu để uống. Nước này sẽ có tác dụng thanh nhiệt thải độc, đặc biệt có thể dùng để giải nhiệt nhanh chóng nhất.

Do thành phần giúp hạ huyết áp, chính vì vậy những người có huyết áp thấp không nên sử dụng, tránh cho huyết áp xuống quá thấp.

Hiện nay chưa có quá nhiều trường hợp bị phản ứng phụ khi sử dụng cây mật gấu. Nhưng khi có tình trạng táo bón, huyết áp giảm nhanh, cảm giác ngọt trong miệng kéo dài thì nên dừng sử dụng và theo dõi cẩn thận sức khỏe bản thân.

https://suckhoeviet.org.vn/