Công dụng của cây Tầm bóp với sức khoẻ và những lưu ý khi sử dụng

Cây tầm bóp

Cây tầm bóp hay còn gọi là cây bôm bốp, bùm bụp, cây lồng đèn, lu lu cái hay thù lù cạnh có tên khoa học là Physalis Angulata. Đây là một loại cây thân thảo thuộc họ cà, có nguồn từ châu Mỹ nhiệt đới và sống như một loài cỏ dại. Cây tầm bóp thường có chiều cao khoảng 30 – 50cm, thân cây rỗng, có gân. Cây thường mọc dại ở những cánh đồng cỏ, đồng lúa, ven đường hoặc các khu sườn dốc. Cây có nhiều cành rũ, phát triển mạnh trong môi trường đất màu mỡ, ẩm ướt và thấm nước tốt.

Lá cây tầm bóp có màu xanh, hình tim, kích thước chiều dài khoảng 3-15cm và rộng khoảng 2-10 cm. Các lá mọc theo kiểu so le nối liền với thân bằng một cuống lá dài khoảng 3-4cm. Viền lá có răng cưa không đều, một cây có thể có đến 200 lá tùy thuộc vào một số yếu tố như nguồn nước và dinh dưỡng.

Hoa cây tầm bóp nhìn như hoa cà, màu trắng ngà có nhụy vàng và thường mọc đơn độc. Hoa có 5 cánh với cuống hoa mảnh, dài khoảng 0,5–4 cm. Đài hoa hình chuông, màu xanh, bao phủ lớp lông tơ mịn ở bên ngoài. Một số hoa có thể có những chấm tím ở gốc. Lớp bao này khi bị bóp vỡ có tiếng kêu lốp bốp. Trong mỗi quả tầm bóp đều chứa nhiều hạt nhỏ li ti, hình thận, màu vàng nhạt. Quả mọng nước, có hương vị đặc biệt, đôi khi có vị đắng.

Tất cả các bộ phận của cây như rễ, thân, lá và quả đều có thể dùng được. Cây tầm bóp được thu hái bất kỳ thời điểm nào trong năm. Sau khi thu hoạch có thể dùng tươi hoặc phơi phơi khô tích trữ dùng dần.Trong cây tầm bóp có chứa thành phần và hoạt chất tốt như các alkaloid, cacbonhydrat, các chất xơ, chất béo, protein, các loại vitamin như vitamin A, C… Ngoài ra còn rất nhiều loại khoáng chất magie, kẽm, sắt, photpho.

Các bộ phận rễ, thân, lá, quả tầm bóp đều được dùng để làm thuốc

Công dụng cây tầm bóp

Theo Y học cổ truyền

Theo các tài liệu Y học cổ truyền thì cây tầm bóp có vị đắng, tính mát, không có độc tố, có tác dụng thanh nhiệt, khu đàm, lợi thấp, nhuyễn kiên, tán kết và chỉ khái.

Còn riêng quả có vị chua thanh, tính bình, có công dụng thanh nhiệt, tiêu đàm.

Vị thuốc được quy vào 2 kinh là Tâm và Bàng quang.

Trong Đông y, người ta sử dụng dược liệu trong các bài thuốc chủ trị bệnh cảm sốt, viêm đau họng, khản tiếng, ho có đờm, yết hầu sưng đỏ, nôn ói, nấc cụt, thuỷ đậu, nổi ban đỏ, chữa bệnh tay chân miệng, đái tháo đường.

Người dân Ấn Độ sử dụng toàn bộ cây thuốc làm thuốc lợi tiểu, dùng quả chín và nước luộc cây rau tầm bót để hỗ trợ bệnh gan.

Theo y học hiện đại

Theo nhiều công trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã khẳng định trong cây tầm bóp chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe:

Giảm cholesterol trong máu, ngừa bệnh tim

Trong thành phần của cây tầm bóp có chứa một lượng lớn vitamin C giúp bạn tránh xa khỏi các gốc tự do có thể làm hỏng các mạch máu. Từ đó sẽ giúp bạn giảm thiểu được các vấn đề về tim mạch.

Đồng thời, lượng vitamin C và vitamin A trong cây tầm bóp còn có khả năng giúp làm giảm cholesterol trong máu. Điều này cũng sẽ giúp bạn tránh được các bệnh liên quan đến hàm lượng độ cholesterol cao, chẳng hạn như bệnh đột quỵ.

Ngăn ngừa tổn thương mô cơ

Hàm lượng vitamin C dồi dào có trong loại cây này cũng giúp cho cơ thể ngăn ngừa được những cơn đau nhức và tổn thương ở các mô cơ sau khi tập thể dục.

Cây tầm bóp điều trị ung thư

Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng, nếu cơ thể tiêu thụ một lượng lớn những thực phẩm giàu vitamin C như cây tầm bóp có thể giúp hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý ung thư như ung thư phổi, ung thư dạ dày, ung thư ruột kết và ung thư miệng.

Bên cạnh đó, một số hợp chất có trong cây tầm bóp còn có thể giúp chống lại và tiêu diệt các tế bào ác tính khác đang phát triển trong cơ thể, thậm chí là làm thu nhỏ khối u ung thư.

Giúp sáng mắt

Cây tầm bóp có thể giúp bạn đáp ứng nhu cầu vitamin A hàng ngày. Lượng vitamin này không chỉ giúp bạn ngăn ngừa tình trạng khô mắt mà còn giúp mặt bạn thích nghi tốt trong bóng tối và ánh sáng. Đồng thời, còn giúp giữ cho võng mạc của bạn luôn được khỏe mạnh và phòng ngừa được tình trạng đục thủy tinh thể.

Điều trị cảm lạnh, giúp hạ sốt

Khi hệ miễn dịch bắt đầu suy yếu sẽ dễ dẫn đến một số bệnh lý như cảm lạnh và ho. Vì vậy, để đảm bảo bạn không bị mắc các triệu chứng trên, bạn có thể sử dụng cây tầm bóp để cung cấp đủ lượng vitamin C cần thiết mỗi ngày. Ngoài ra, cây tầm bóp còn giúp cho cơ thể bạn hấp thu chất sắt tốt hơn, đồng thời tăng khả năng chống nhiễm trùng cơ thể. Thêm vào đó, quả của cây tầm bóp cũng giúp giảm sốt ở trẻ em.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Cây tầm bóp có chứa hàm lượng vitamin C cao nên mang đến nhiều lợi ích trong việc điều trị bệnh tiểu đường vì nó sẽ giúp tăng insulin trong máu. Ngoài ra, vitamin A có trong cây tầm bóp giúp hình thành lượng canxi photphat góp phần ngăn ngừa sỏi tiết niệu.

Tăng cường hệ miễn dịch và chống nhiễm trùng

Cả vitamin A và vitamin C đều là những chất có tác dụng giúp tăng cường miễn dịch hiệu quả. Chúng có thể hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng, đồng thời tăng cường các tế bào bạch cầu hoạt động trong cơ thể.

Thành phần dinh dưỡng có trong cây tầm bóp cũng tăng cường việc tạo ra các tế bào bạch cầu giúp loại bỏ các chất lạ hoặc vi khuẩn, khử độc, sản xuất kháng thể… Vitamin C có trong cây tầm bóp cũng có khả năng chữa lành vết thương, bằng cách thúc đẩy các mô liên kết, giúp vết thương nhanh lành hơn.

Tầm bóp có thể chế biến thành rất nhiều bài thuốc phòng ngừa và chữa bệnh

Bài thuốc từ cây tầm bóp

Trong Y học cổ truyền, thảo dược này có thể chế biến thành rất nhiều bài thuốc phòng ngừa và chữa bệnh rất tốt.

Trị ho và viêm họng

Cây tầm bóp có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, đồng thời có khả năng sát khuẩn rất tốt. Chính vì vậy dân gian thường sử dụng để giảm ho, ho có đờm dài, khản tiếng. Bên cạnh đó còn giúp chữa viêm họng cấp, sưng yết hầu, giải cảm, giảm sốt và phòng ngừa cúm gia cầm.

Người bệnh có thể tùy chọn sử dụng dược liệu ở dạng tươi, khô hoặc kết hợp thêm với các loại dược liệu khác đều được. Cách thực hiện:

Cách 1: Bạn chuẩn bị khoảng 50g cây tầm bóp tươi đem rửa sạch nhiều lần rồi sắc cùng với 0.5 lít nước, đun cạn còn ½ thì tắt bếp. Chia phần nước thuốc ra làm 2 – 3 phần, sử dụng hết luôn trong ngày.

Cách 2: Chuẩn bị khoảng 15 – 20g dược liệu khô để sử dụng. Đem thảo dược đi sơ chế sạch sẽ, rồi sắc cùng với 500ml nước, đun đến khi cạn còn khoảng ½ thì tắt bếp. Lọc lấy nước thuốc, chia ra uống 2 – 3 lần trong ngày.

Cách 3: Người bệnh cần chuẩn bị 70g tầm bóp tươi (hoặc 30g tầm bóp khô), 15g củ mạch môn cùng 600ml nước sạch. Dược liệu sau khi đem sơ chế sạch sẽ thì lấy đi đun nước thuốc. Sử dụng nước này trong ngày, tránh để qua đêm không tốt cho sức khỏe.

Bạn nên kiên trì ít nhất 3 – 5 ngày với các cách trên. Đồng thời kết hợp với các biện pháp bảo vệ, chăm sóc cổ họng khoa học để đạt được hiệu quả cao nhất.

Chữa bệnh da liễu

Trả lời cho câu hỏi cây tầm bóp có tác dụng chữa bệnh gì, các chuyên gia giải thích chúng có khả năng điều trị các bệnh da liễu rất tốt. Do dược liệu có đặc tính mát, thanh nhiệt, giải độc, sát khuẩn và sát trùng mạnh mẽ.

Người bị bệnh nổi ban đỏ, tay chân miệng, thủy đậu, mụn nhọt, mẩn ngứa, viêm da cơ địa, viêm da dị ứng có thể tham khảo bài thuốc sau:

Thuốc uống: Bạn chuẩn bị 50g cây tầm bóp tươi (hoặc 15g dược liệu khô) đem sắc cùng với 500ml. Đun nhỏ lửa trong khoảng 20 phút, đến khi thấy cạn còn 200ml thì tắt bếp và sử dụng liên tục đến khi khỏi bệnh.

Thuốc đắp ngoài da: Người bệnh hái một nắm lá cây, đem rửa sạch nhiều lần và ngâm với nước muối pha loãng thêm 15 – 20 phút. Sau đó vớt ra để ráo nước, rồi giã nát và đắp trực tiếp lên vết thương ở da.

Ngoài ra, để làm dịu da, đồng thời sát khuẩn trên bề mặt và giảm ngứa ngáy, sưng đau, người bệnh có thể đun nước để tắm rửa hàng ngày. Bài thuốc tắm có thể áp dụng để trị bệnh ngoài da cho trẻ sơ sinh, bởi thảo dược này tương đối dịu nhẹ, lành tính. Tuy nhiên, khi áp dụng các bố mẹ lưu ý pha loãng hơn và xin ý kiến chuyên gia để kết hợp thêm các loại thảo dược khác nhằm đạt được hiệu quả tốt nhất.

Điều trị đinh độc và mụn gây sưng đau ở vú

Nếu bị nổi mụn đinh râu, đinh độc hoặc nhọt gây viêm, đau, sưng ở mặt và phía bầu ngực, bạn cũng có thể sử dụng cây tầm bóp. Cách thực hiện:

Bạn hái khoảng 40 – 80g dược liệu tươi, đem rửa nhiều lần với nước muối pha loãng, sau đó để cho ráo nước.

Giã nát nguyên liệu chuẩn bị phía trên, sau đó dùng khăn xô lọc riêng nước và bã thuốc.

Nước cốt chia thành các phần nhỏ uống hết trong ngày, còn phần bã thuốc đắp trực tiếp lên da.

Bên cạnh đó, cách 2 – 3 ngày bạn lại nấu nước cây tầm bóp để tắm. Điều này vừa giúp tiêu viêm, vừa hỗ trợ giảm đau hiệu quả.

Hỗ trợ điều trị bệnh lý tiểu đường

Dân gian đồn nhau về việc dùng cây tầm bóp chữa bệnh tiểu đường, vậy cách làm như thế nào? Theo đó, các chuyên gia cho biết món rễ tầm bóp nấu cùng tim lợn và chu sa sẽ giúp hạ, ổn định chỉ số đường huyết hiệu quả. Cách thực hiện:

Chuẩn bị khoảng 20 – 30g rễ cây tầm bóp, đem rửa nhiều lần với nước cho thật sạch rồi cắt thành các khúc nhỏ.

Tim lợn khử hôi, sơ chế sạch sẽ, sau đó cũng cắt thành các miếng nhỏ vừa ăn.

Hầm tim lợn và dược liệu cùng 1 thìa cà phê chu sa cho chín thật kỹ trong vòng 20 phút, lưu ý không nêm thêm những gia vị khác. Sau đó dùng ăn trực tiếp.

Mỗi ngày thực hiện như vậy 1 lần, kéo dài liệu trình trong 5 – 7 ngày. Bên cạnh đó, bạn sắc thêm nước từ rễ cây để uống hàng ngày (30g rễ tươi) sẽ giúp bệnh tiểu đường cải thiện đáng kể).

Cây tầm bóp còn được đánh giá mang lại những chuyển biến tích cực trong chữa bệnh ung thư

Hiệu quả chữa bệnh ung thư

Cây tầm bóp có tác dụng chữa bệnh gì, không thể không kể đến khả năng phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư. Điều này đã được các nhà khoa học chứng minh trong quá trình nghiên cứu về cây thuốc. Theo đó, các hoạt chất có trong dược liệu có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư mạnh nhất như ung thư phổi, cổ tử cung, ung thư gan, vòm họng, đại tràng,…Cách thực hiện như sau:

Bài thuốc 1 – Trị ung thư mũi, vòm họng, gan, phổi, cổ tử cung: Người bệnh sắc 1.5 lít nước cùng với 30g tầm bóp khô và 40g bách giải. Sau đó, đợi khi nước sôi thì vặn nhỏ lửa đun đến lúc cạn còn 700ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc này thành 2 phần bằng nhau, uống trong ngày. Lưu ý áp dụng liên tục trong vòng 2 – 3 tháng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc 2 – Trị ung thư họng, phổi, đại tràng, tử cung: Bạn cần chuẩn bị khoảng 30g cành tầm bóp có hoa, lá và quả; 20g bạch truật; cát cành, huyền sâm, hoàng cầm, mạch môn mỗi loại 10g và 4g cam thảo. Tất cả nguyên liệu đem rửa sạch, sắc cùng 4 bát nước, đến khi cạn còn ½ thì tắt bếp, chia ra uống 2 lần. Áp dụng bài thuốc này liên tục trong 15 – 20 ngày, sau đó nghỉ 10 ngày rồi tiếp tục lặp lại liệu trình, kiên trì dùng trong thời gian dài để đạt được hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.

Bài thuốc 3 – Điều trị bệnh ung thư chung: Người bệnh sử dụng khoảng 40g xạ đen cùng 30g cây tầm bóp khô, sắc trong 1.5 lít nước. Lưu ý đun kỹ cho đến khi cạn còn một nửa thì tắt bếp, chia nhỏ uống hết trong ngày. Áp dụng liên tục trong vài tháng với bài thuốc này.

Pha trà để thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể

Tầm bóp là một trong những loại thảo mộc được nhiều người yêu thích. Bởi vị đắng dịu, dễ uống và mát nên giúp thanh nhiệt giải độc rất tốt cho cơ thể. Cách thực hiện như sau:

Cách 1: Bạn chuẩn bị một ít cây tầm bóp khô (khoảng 10g) cho vào bình trà và tráng qua nước sôi lần đầu. Sau đó đổ nước sôi vào hãm trong khoảng 10 phút là có thể sử dụng được.

Cách 2: Đun 50g thảo mộc khô cùng với 1.5 lít nước, rồi dùng uống thay trà mỗi ngày.

Một số món ăn giúp tăng cường miễn dịch, phòng ngừa bệnh tật

Bên cạnh công dụng chữa bệnh, người xưa còn sử dụng thảo dược này để tăng cường chức năng của hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe và phòng ngừa mọi loại bệnh tật. Bạn có thể ăn trực tiếp quả chín hoặc chế biến dược liệu như rau thành các món ăn vừa ngon miệng, lại rất tốt cho sức khỏe.

Ăn quả tầm bóp: Loại quả này có vị chua thanh, được người dân đánh giá là khá ngon và lạ miệng. Sử dụng có khả năng giúp bổ sung vitamin C, phòng ngừa bệnh Scorbut, điều trị họ, thủy thũng.

Nấu canh cây tầm bóp: Bạn hái các lá non, đem vò nhẹ rồi rửa sạch, thái nhỏ và nấu canh để giải nhiệt vào mùa hè.

Rau tầm bóp luộc, xào: Bạn sử dụng phần lá và ngọn non chế biến tương tự như các loại rau bình thường khác.

Tầm bóp xào thịt: Thái thịt thành các miếng nhỏ, xào cho săn rồi thêm rau non vào đảo cho chín và nêm nếm gia vị vừa ăn. Món ăn này rất tốt với người bệnh ung thư, tiểu đường, huyết áp.

Tầm bóp được dùng làm bài thuốc dân gian chữa nhiều bệnh

Lưu ý khi dùng cây tầm bóp

Cây tầm bóp là cây dược liệu lành tính. Tuy nhiên, việc sử dụng tầm bóp làm thuốc cũng cần phải thận trọng. Liều dùng và cách dùng phải theo chỉ định của bác sĩ hay những người từng có kinh nghiệm. Dùng tầm bóp để hỗ trợ điều trị các bệnh thông thường, tránh việc lạm dụng gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Chính vì thế, việc sử dụng tầm bóp làm thuốc cần lưu ý những điều sau đây:

Tuân thủ đúng liều lượng của từng bài thuốc, tuyệt đối không tự ý thay đổi liều lượng, thành phần khi chưa có sự đồng ý của chuyên gia.

Trong quá trình dùng dược liệu này, bạn có thể gặp một số tác dụng phụ như tức ngực, khó thở, buồn nôn, nổi mẩn ngứa,… Tuy nhiên những trường hợp này rất hiếm gặp, chỉ xảy ra với người có cơ địa dị ứng, nhạy cảm với các thành phần của thảo dược hoặc dùng quá liều lượng cho phép.

Không sử dụng cây tầm bóp cho phụ nữ đang trong giai đoạn mang thai và trẻ nhỏ dưới 6 tuổi nếu chưa xin ý kiến bác sĩ.

Thận trọng khi sử dụng cây tầm bóp trong thời gian điều trị bằng các loại thuốc tây, thực phẩm chức năng hay bất kì loại thảo dược nào khác. Chúng có thể gây tương tác, làm giảm tác dụng của nhau hoặc gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm.

Các loại trà/nước thuốc/thuốc sắc từ dược liệu chỉ nên dùng trong ngày, tránh để qua đêm, dễ gây ra những phản ứng hóa học, từ đó gây hại đến đường ruột và cơ quan nội tạng.

Ngoài ra, bạn cần chú ý, cây tầm bóp rất giống với cây lu lu đực – một loại cây chứa độc tố solanin. Hoa tầm bóp thường mọc đơn độc, khi chín quả màu đỏ hoặc vàng còn hoa cây lu lu đực lại mọc thành chùm, quả có màu đen. Người dùng cần chú ý đến những đặc điểm này để thu hái và mua đúng dược liệu.

Có thể thấy, tầm bóp là một loại dược liệu tự nhiên, có nhiều công dụng trong hỗ trợ điều trị bệnh. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào khi sử dụng loại cây này cũng mang đến tác dụng như mong muốn. Nếu có bất cứ vấn đề gì bất thường về sức khỏe, tốt nhất nên đưa người bệnh đến khám tại các cơ sở y tế uy tín.