Y học cổ truyền
Lục bình (Bèo tây) từ rau cho gia súc đến vị thuốc nhiều công dụng
Lục bình
Cây Lục bình có nguồn gốc xuất xứ từ vùng đầm lầy Amazon Châu Nam Mỹ, từ đó lan tỏa khắp nơi trên thế giới. Cây Lục bình được nhập vào Việt Nam khoảng những năm 1905, được trồng và mọc hoang dại nhiều chủ yếu là ở các miền sông nước phía Nam.
Cây Lục bình là loài cây có thân dạng củ nhỏ sống trôi dạt trên mặt nước và bám vào đất bùn, thân mang nhiều và bẹ lá có thể rễ trẻ thành nhiều chồi tạo thành các mảng cao từ 30 đến 90cm. Rễ cây Lục bình là rễ chùm và với nhiều rễ con có màu đen buông rũ xuống nước, rễ có thể mọc dài đến tận 1m.
Lá của cây Lục bình là lá dạng gần tròn, bề mặt lá láng bóng với màu xanh , gân lá có hình cung. Các bẹ lá cuốn lại với nhau như những cánh hoa tạo thành thân hình giả. Khi cây Lục bình già, thân thật sẽ vươn lên khỏi mặt nước và mang phát hoa. Cuống lá Lục Bình nở phình ra, bên trong ruột xốp giúp cây bèo nổi lên trên mặt nước. Hình dạng phình to giống lọ lục bình. Và đây chính là khởi nguồn tên gọi của loài cây thủy sinh độc đáo này.
Lục bình có hoa là dạng chùm với một phát hoa dài khoảng 15cm mọc từ trên thân thật. Hoa không đều có 3 lá đài giống như 3 cánh hoa, màu của đài và tràng hoa đều là các màu xanh nhạt hoặc tím, điểm chấm màu lam nhẹ nhàng. Ba cánh đài và cánh tràng gắn liền với nhau ở các gốc, cánh hoa trên giống đuôi công với viền hoa màu tím đậm bao quanh giọt nước màu lam và điểm giữa là chính đốm vàng nổi bật nhìn rất là độc đáo. Hoa Lục bình có bầu trên 3 ô chứa nhiều noãn nhưng chỉ có một cái là sinh sản. Quả Lục bình là dạng quả nang. Lục Bình ra hoa từ mùa hạ tới mùa đông.
Lục bình là cây có tốc độ sinh trưởng và phát triển rất nhanh. Cây được nhân giống bằng cách tách các chồi con. Cây dễ trồng và dễ chăm sóc, rễ rất dài có thể hút chất dinh dưỡng từ đất hay hấp thụ dinh dưỡng trong nước nuôi cây.
Lục bình thường được trồng nhiều trong ao hồ, trong các bể cá trang trí, trồng tạo cảnh quan cho các hồ sinh thái hay là trồng kết hợp với các loài sen, súng để tạo các tiểu cảnh nước, tiểu cảnh sân vườn…
Lục bình còn là một nguồn thực phẩm nông dân dùng để nuôi cá, nuôi heo, trâu, bò hay dùng làm phương thuốc trị các bệnh dân gian… Đây là một loài cây vừa gần gũi, vừa hữu ích cả về mặt vật chất lẫn tinh thần đối với con người.
 |
| Lục bình được biết đến là một thực vật thủy sinh thường dùng làm thức ăn động vật/ Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/ |
Tác dụng của Lục bình
Như đã nói ở trên, cây lục bình hay Lục bình có rất nhiều công dụng khác nhau. Dưới đây là một vài công dụng chính mà bạn có thể tận dụng.
Đầu tiên, nhờ khả năng sinh trưởng nhanh, mọc nhiều, Lục bình thường được tận dụng để làm thức ăn cho gia súc, làm phân chuồng hay ủ nấm rơm.
Trong tự nhiên, Lục bình có khả năng thanh lọc không khí và hấp thu nhiều kim loại nặng như thủy ngân, chì… từ đó góp phần làm trong sạch môi trường sống. Nhiều người cũng trồng 1 – 2 cây lục bình nhỏ trong tiểu cảnh, bể thủy sinh trong nhà để làm đẹp và lọc nước.
Xơ Lục bình phơi khô còn được tận dụng để dệt thành dây, sản xuất chiếu và đồ mỹ nghệ. Cũng từ những nguyên liệu bèo lục bình giản dị đến thế, dưới bàn tay khéo léo của người nghệ nhân, đã tạo ra những sản phẩm độc đáo trong không gian ngôi nhà như ghế bèo, giường bèo, thảm bèo, hay tủ đựng đồ và vật dụng trong nhà,…
Ngoài ra, Lục bình còn là một loài cây chứa nhiều dược tính. Có thể chế biến để làm nhiều phương thuốc khác nhau, chủ yếu là giải độc, trị viêm.
 |
| Lục bình được dùng làm đồ thủ công mỹ nghệ / Ảnh: Internet/ https://suckhoeviet.org.vn/ |
Tác dụng theo Y học cổ truyền
Hoa Lục bình đã được nghiên cứu và sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh viêm tinh hoàn, viêm hạch bạch huyết, viêm khớp ngón tay, chín mé, …bởi tác dụng lợi niệu, sơ phong, giải độc, chữa sưng tấy…Ngoài ra, hoa Lục bình còn có thể giúp an thần..
Thân và lá lục bình có tính mát, không độc, vị ngọt và hơi cay. Thường được tận dụng để tiêu viêm, chữa ung nhọt, giảm sưng và giải độc. Khi được kết hợp với các phương thuốc khác có thể hỗ trợ chữa hạch cổ tràng nhạc.
Ngoài hoa, lá và thân, quả Lục bình còn được sử dụng trong điều trị giun sán đường ruột ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Bổ sung dược liệu này vào bài thuốc dùng cho trẻ giúp cải thiện tình trạng gầy còm.
Tác dụng theo Y học hiện đại
Không chỉ trong y học dân gian, nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại cũng cho thấy. Các chất trong lục bình có thể giúp kháng khuẩn, kháng nấm candida albicans.
Kết quả từ nghiên cứu của El-Shemy và các cộng sự đã cho thấy:
Chiết xuất từ cây Lục bình có khả năng kháng khuẩn, kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gram âm và gram dương.
Một số phân đoạn chiết xuất khác chứng minh tác dụng của Lục bình trong việc kháng nấm Candida albicans.
Hoạt chất chống oxy hóa có trong Lục bình có khả năng ngăn ngừa tế bào ung thư gan và ung thư vú.
Bài thuốc dân gian sử dụng Lục bình để điều trị bệnh
1. Lục bình chữa sưng bắp chuối, sưng bẹn, sưng nách, mụn nhọt sưng đỏ chưa vỡ, chín mé, mau lành vết thương
Nguyên liệu: Lục bình cả cuống 100g; Muối trắng
Cách làm: Rửa sạch và giã nát Lục bình cùng muối trắng. Đắp hỗn hợp tại vị trí sưng tấy tới khi khô thì thay miếng khác. Sử dụng ngày 2, 3 lần.
2. Lục bình chữa chữa mụn trứng cá
Nguyên liệu: Lục bình 250g; Mật ong
Cách làm: Lục bình rửa sạch, phơi khô rồi tán thành bột. Hòa bột Lục bình cùng mật ong, bôi lên mặt vào buổi tối trước khi đi ngủ và rửa lại vào sáng hôm sau.
3. Lục bình chữa chữa mũi đỏ hoặc hai bên cánh mũi ửng đỏ, bóng nhẫy
Nguyên liệu: Lục bình; Rau sam; Ngó sen
Cách làm: Rửa sạch, để ráo, giã nát dược liệu rồi lấy nước đắp lên mũi. Sử dụng ngày 2 – 3 lần liên tục từ 5 – 7 ngày.
4. Lục bình chữa chữa cảm nắng, rôm sảy
Nguyên liệu: Lục bình 30g; Cách làm: Rửa sạch dược liệu rồi sắc nước uống
Lưu ý khi sử dụng Lục bình
Khi sử dụng Lục bình trong chế biến hoặc sử dụng làm thuốc thì cần lưu ý:
Lục bình có khả năng hấp thu kim loại nặng nên thường được trồng ở khu vực cần khử trừ ô nhiễm môi trường. Do đó khi sử dụng Lục bình cần kiểm tra rõ nguồn gốc dược liệu để tránh ngộ độc.
Người có cơ địa nhạy cảm không nên sử dụng Lục bình
Lục bình khi ăn sống có thể gây rát miệng
