Y học cổ truyền
Sâm đất – dược liệu bổ máu, giải độc, điều trị cao huyết áp, tiểu đường
Sâm đất dược liệu tốt cho sức khỏe
Sâm đất là một loại cây thân thảo, mọc tỏa ra sát mặt đất, bên ngoài nhẵn và phân nhánh ở phía dưới. Phần rễ của cây sẽ phát triển thành củ với màu vàng nhạt.
Lá cây mọc so le với nhau, có dạng hình trái xoan hay hình trứng ngược. Phần gốc của lá thót lại để tạo thành cuống rất ngắn. Chiều dài của lá giới hạn trong khoảng 5 – 7cm, chiều rộng khoảng từ 2 – 4cm. Phiến lá dày, phần mép hơi lượn sóng, cả mặt trên và mặt dưới đều có màu xanh bóng.
Hoa sâm đất nhỏ, có màu hồng và mọc ở ngọn thân hay các nhánh. Quả nhỏ, mọng, có màu đỏ nâu khi chín, bên trong có hạt rất nhỏ, dẹt và có màu đen nhánh. Toàn cây sâm đất đều có thể dùng làm vị thuốc, bao gồm cả lá, thân và rễ nhưng phần rễ vẫn là thông dụng nhất.
Tác dụng của sâm đất
Theo Y học cổ truyền sâm đất có vị ngọt và tính bình. Tác động vào hai kinh là tâm và phế. Có tác dụng hoạt huyết, giải độc và chống co giật. Riêng phần rễ có tác dụng nhuận tràng, lợi niệu và long đờm. Rễ sâm đất ở nước ta thường được dùng để trị ho, bệnh gan hay phù thũng.
Theo y học hiện đại sâm đất có hoạt chất pectin tương đối dồi dào. Riêng phần rễ cây có chứa một loại alkaloid có hoạt tính là punarnavine 0,01%. Ngoài ra, phần rễ còn chứa các chất khác như gôm, nitrat kalium, tinh bột… có các tác dụng:
Sâm đất có thể giúp thúc đẩy tiểu tiện nhờ cơ chế kích thích D – amino oxidase, đồng thời ức chế succinic dehydrogenase tại thận.
Hàm lượng kali có trong sâm đất giúp làm tăng tác dụng lợi niệu của hoạt chất punarvanin gia tăng.
Cao nấu từ thảo dược sâm đất có tác dụng tăng tiết niệu, giảm phù, giảm albumin niệu, đồng thời giảm cholesterol máu trong thực nghiệm lâm sàng chữa trị chứng thận hư.
Tác dụng chống viêm của dược liệu sâm đất cũng đã được nhiều nghiên cứu kiểm chứng.
 |
| Sâm đất là loại dược liệu quý có mặt trong rất nhiều bài thuốc chữa bệnh. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Công dụng của cây sâm đất
Ở nước ta, sâm đất được dùng chủ yếu để làm rau ăn hàng ngày. Tuy nhiên, nếu biết cách kết hợp sâm đất với các vị thuốc khác sẽ tạo nên những bài thuốc hay, có tác dụng trị bệnh và bồi bổ cơ thể rất tốt. Một số tác dụng chính của cây sâm đất bao gồm:
Bồi bổ cơ thể, giảm mệt mỏi
Điều trị ho, hen suyễn
Điều trị tiểu đường
Tác dụng nhuận tràng, điều trị táo bón, trĩ
Tác dụng thanh nhiệt giải độc, mát gan
Điều trị bệnh huyết áp cao
Bổ gan, thận, cải thiện huyết áp tim mạch
Mạnh gân xương, điều trị bệnh về xương khớp
Trị chứng viêm khớp, có khả năng giảm viêm sưng và giảm đau hiệu quả.
Trường hợp ăn uống khó tiêu, giúp giảm đau bụng, hỗ trợ hệ tiêu hóa.
Điều trị bệnh sỏi thận, bàng quang hiệu quả.
Bài thuốc chữa bệnh từ sâm đất
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Chuẩn bị: 75g sâm đất tươi hoặc 25g dược liệu này ở dạng khô.
Thực hiện: Đem nguyên liệu đi sắc chung với 1 lít nước trên lửa nhỏ trong khoảng từ 10 – 15 phút. Dùng mỗi ngày chỉ 1 thang thuốc duy nhất trong 1 tháng liên tục.
Điều trị tiêu chảy do hệ tiêu hóa hoạt động kém
Chuẩn bị: 15 – 30g sâm đất cùng với 15g đại táo.
Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu đã chuẩn bị rồi đun sôi với 1 – 1,5 lít nước để uống trong ngày như nước lọc. Chú ý mỗi ngày chỉ uống đúng 1 thang thuốc.
Chữa tiểu tiện quá nhiều
Chuẩn bị: 60g sâm đất kết hợp cùng với 50g rễ cây kim anh.
Thực hiện: Cho nguyên liệu vào ấm sắc cùng với 550ml đun trên lửa nhỏ. Tắt bếp ngay khi lượng nước rút xuống còn khoảng 250ml. Chia nước thuốc làm 2 lần uống/ngày. Sử dụng mỗi ngày 1 thang thuốc liên tục trong khoảng 5 ngày.
 |
| Sâm đất nấu canh đem lại vị ngọt và chua khi thưởng thức. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Điều trị chứng táo bón
Chuẩn bị: 30g lá sâm đất, 20g rễ đinh lăng, 30g lá vông non, 30g vừng đen rang nổ, 20g lá thiên lý non.
Thực hiện: Các nguyên liệu trên đem rửa sạch với nước rồi nấu canh để ăn mỗi ngày cho đến khi triệu chứng táo bón biến mất.
Điều trị kiết lỵ
Chuẩn bị: 100g lá sâm đất cùng với khoảng 100g cỏ sữa (có thể thêm 20g cỏ nhọ nồi nếu có biểu hiện đại tiện nhiều lần).
Thực hiện: Cho nguyên liệu vào ấm sắc chung với 400ml nước lọc trên lửa nhỏ. Khi lượng nước rút còn khoảng 100ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 2 lần uống/ngày. Nên uống khi thuốc còn hơi ấm.
Bài thuốc bổ huyết
Chuẩn bị: 20g sâm đất, 12g thục địa, 12g hoài sơn, 12g ý dĩ, 12g liên nhục, 10g bạch truật, 10g mạch môn, 10g đương quy, 6g táo nhân, 8g ngưu tất.
Thực hiện: Các nguyên liệu hoài sơn, mạch môn, bạch truật, táo nhân đem sao lên. Trộn chung với những nguyên liệu còn lại rồi đem sắc để lấy nước uống trong ngày.
Bài thuốc trị sỏi thận
Chuẩn bị: 1 lượng sâm đất khô vừa đủ.
Thực hiện: Đem tán nguyên liệu đã chuẩn bị thành bột mịn. Mỗi lần lấy khoảng 10g rồi hòa tan trong 1 lít nước sôi và uống như nước trà hằng ngày.
Hỗ trợ điều trị cao huyết áp
Chuẩn bị: 12g sâm đất.
Thực hiện: Dùng dược liệu đun sôi với nước lọc rồi uống hàng ngày thay trà. Đây là bài thuốc không chỉ giúp ổn định huyết áp mà còn điều hòa tốt hơn lượng cholesterol trong máu,
Chữa chứng mồ hôi trộm
Chuẩn bị: 60g sâm đất cùng với 1/2 cái bao tử lợn.
Thực hiện: Bao tử lợn sơ chế sạch với chanh và nước muối rồi thái miếng vừa ăn. Cho vào nồi hầm nhừ với sâm đất, nêm mếm gia vị cho vừa miệng rồi ăn trong ngày.
Điều trị triệu chứng chóng mặt, mệt mỏi
Chuẩn bị: 16g sâm đất (dùng cả phần rễ và phần thân).
Thực hiện: Dùng nguyên liệu đã chuẩn bị đem đun sôi với 250ml nước. Mỗi ngày uống 1 thang, duy trì trong 1 tuần các triệu chứng sẽ dần thuyên giảm.
 |
| Rễ sâm đất là bộ phận được dùng làm vị thuốc phổ biến nhất. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Điều trị viêm đường tiết niệu
Chuẩn bị: 75g sâm đất tươi cùng với 20g sâm đất khô.
Thực hiện: Dược liệu ở dạng tươi đem đun sôi với 250ml nước. Dược liệu ở dạng khô đem tán thành bột mịn. Sử dùng nước sắc để uống bột mỗi ngày 1 lần vào buổi sáng.
Chữa ho lâu ngày
Chuẩn bị: 20g sâm đất, 20g gà thủ hô trắng, 20g thông thảo, 1 con gà nhỏ tầm 400g.
Thực hiện: Gà đem làm sạch rồi cho vào nồi hầm chung với các dược liệu đã chuẩn bị. Sau khi hầm nhừ thì vớt bỏ phần mỡ nổi lên trên và ăn cả cái lẫn nước.
Bài thuốc giải độc gan
Chuẩn bị: 10 – 15g sâm đất khô.
Thực hiện: Đem nguyên liệu đi sắc lấy nước rồi uống thay trà hằng ngày. Hoặc có thể tán thành bột mịn để uống. Ngoài ra, có thể dùng lá sâm đất để nấu canh ăn mỗi ngày cũng đem lại tác dụng giải độc gan rất tốt.
Điều trị bệnh ghẻ
Chuẩn bị: 1 nắm lá và 1 nắm rễ cây sâm đất.
Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu rồi đun sôi với 2 lít nước. Dùng nước này để tắm và vệ sinh vùng da bị tổn thương do ghẻ.
Giảm đau xương khớp
Chuẩn bị: 700g củ sâm đất tươi.
Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu rồi ngâm qua nước muối loãng và để ráo. Cho vào bình, đổ khoảng 5 lít rượu vào ngâm và đậy nắm kín, để trong 6 tháng. Mỗi ngày uống 2 lần, 1 lần không quá 25ml.
Hồi sức hậu phẫu
Chuẩn bị: 200g sâm đất, 300g sườn lợn, 200g hoàng kỳ.
Thực hiện: Hoàng kỳ đem sắc lấy nước rồi cho sườn lợn đã sơ chế vào ninh mềm. Tiếp đến cho sâm đất vào và đun trên lửa nhỏ tầm 5 – 10 phút. Nêm nếm gia vị cho vừa miệng, có thể ăn 2 – 3 lần/tuần.
Lưu ý khi sử dụng sâm đất
Mặc dù sâm đất rất tốt cho cơ thể, thế nhưng người sử dụng cần chú ý đến liều lượng khi sử dụng.
Không nên sử dụng sâm đất cho phụ nữ mang thai.
Khi ăn sâm đất có thể dẫn đến hơi đau bụng đối với những người có hệ tiêu hóa kém, chính vì vậy nên làm ấm cơ thể bằng cách ăn 1 vài lát gừng trước khi ăn sâm đất.
Để an toàn hơn khi sử dụng sâm đất, bạn nên tham khảo và nhờ đến sự tư vấn của chuyên gia. Những bài thuốc trên đây chỉ mang tính chất tham khảo./.
