Xạ can

Xạ can

Xạ Can là cây thảo, sống dai, thân rễ mọc bò. Thân bé, có lá mọc thẳng đứng, cao tới 1m. Lá hình mác dài, hơi có bẹ, mọc xen kẽ thành 2 hàng, dài 20-40cm, rộng 15-20mm. Gân lá song song. Lá hình phiến dài, lá ở phía dưới úp lên gốc lá ở phía trên. Cụm hoa có cuống, cánh hoa màu vàng cam điểm đốm tím, 3 nhị, bầu hạ. Quả nang hình trứng, có 3 van, dài 23-25mm. Hạt xanh đen hình cầu.

Tên gọi khác: Cây thảo

Tên khoa học: Belamcanda chinensis Lem

Họ: Họ Lay Ơn (Iridaceae)

Tìm hiểu về cây Xạ can

1. Đặc điểm của cây Xạ can

Cây xạ can là một cây thuốc quý. Dạng cây thảo, sống dai, thân rễ mọc bò. Thân bé, có lá mọc thẳng đứng, cao tới 1m. Lá hình mác dài, hơi có bẹ, mọc xen kẽ thành 2 hàng, dài 20-40cm, rộng 15-20mm. Gân lá song song. Lá hình phiến dài, lá ở phía dưới úp lên gốc lá ở phía trên. Cụm hoa có cuống, cánh hoa màu vàng cam điểm đốm tím, 3 nhị, bầu hạ. Quả nang hình trứng, có 3 van, dài 23-25mm. Hạt xanh đen hình cầu.

2. Khu vực phân bố

Cây xạ can là cây rất dễ sinh trưởng nên có thể thấy ở khắp mọi nơi. Loại cây này tập trung nhiều ở các nước châu Á như: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Lào, Phillipine, Triều Tiên.

Ở nước ta, cây rẻ quạt có thể thấy nhiều ở các tỉnh thành như: Lạng Sơn, Lào Cai, Hoà Bình, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ…

3. Bộ phận được dùng làm dược liệu

Thường dùng Thân Rễ để làm dược liệu.

4. Thu hái, sơ chế

Thường được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu, sau đó được đem phơi khô, bảo quản để dùng dần

5. Bảo quản

Xạ can được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời.

6. Thành phần hóa học của xạ can

Qua nghiên cứu cho thấy, trong thân rễ xạ can có chứa một số thành phần như: Iridin, Irigenin, Belamcanidin, Tectorigenin, Tectoridin, Methylirisolidone, Iristectoriginin A, Irisflorentin và Noririsflorentin.

7. Bào chế thuốc 

Sau khi thu hoạch có thể ngâm mềm rồi đem thái nhỏ và phơi khô. Sau khi phơi khô có thể mài thành bột và mỗi khi dùng thì đem pha với nước.

Nếu dùng tươi thì có thể rửa sạch, giã nát cùng một chút muối

Vị thuốc của xạ can

1. Tính vị

Theo Đông y, xạ can có vị đắng, tính hàn và quy vào kinh Can và Phế.

2. Tác dụng dược lý của xạ can

Theo nghiên cứu, Xạ can có một số tác dụng dược lý sau:

• Kháng vi sinh: Nước sắc Xạ can có tác dụng ức chế liên cầu khuẩn, khuẩn bạch hầu, khuẩn thương hàn…
• Kháng viêm.
• Tác dụng đối với nội tiết: Dịch chiết và cồn chiết xuất Xạ can cho uống hoặc chích đều có kết quả làm tăng tiết nước miếng. Thuốc chích có tác dụng nhanh và dài hơn.
• Giải nhiệt: Cho chuột đang sốt cao uống nước sắc Xạ can thấy có tác dụng giải nhiệt.
• Khứ đờm: Cho chuột nhắt uống nước sắc Xạ can, thấy hô hấp tăng, tống đờm ra mạnh hơn

3. Cách dùng, liều lượng

Mỗi ngày có thể sắc từ 3 đến 6g để uống. Hoặc có thể dùng 10 đến 20g thân và rễ tươi giã với muối để ngậm và tận dụng bã để đắp điều trị bệnh ngoài da.

5. Độc tính

Vị thuốc khá an toàn, ít có độc tính

Các bài thuốc chữa bệnh dùng xạ can

Bài thuốc rẻ quạt trị ho có khí nghịch lên, trong cổ họng có nước

Chuẩn bị: 13 củ xạ can, ma hoàng và sinh khương mỗi vị 120g, khoản đông hoa, tế tân, và tử uyển mỗi vị 90g, 7 quả đại táo, nửa lít ngũ vị tử, cùng 1 lượng bán hạ vừa đủ.

Thực hiện: Cho ma hoàng vào nấu với 2 lít nước rồi vớt bọt, sau đó cho các vị thuốc còn lại vào đun sôi. Chia làm uống 3 lần hết trong ngày, mỗi ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc trị thủy cổ, trướng bụng và da xám đen từ xạ can

Dùng xạ can tươi giã lấy nước cốt, rồi uống mỗi ngày 1 chén.

Bài thuốc trị ghẻ lở

Chuẩn bị: 80g xạ can và 80g thăng ma

Thực hiện: Đem các nguyên liệu nấu với 3 chén nước và dùng phần nước để uống, còn tận dụng phần bã để đắp lên vết thương.

Trị họng sưng đau

Dùng 20g rẻ quạt nấu với 1 bát rượu nước cho đến khi cạn có 1 nửa thì tắt bếp. Chắt lấy nước cho thêm mật ong để uống, còn bỏ phần bã.

Bài thuốc trị họng sưng đau và ăn uống khó từ xạ can

Chuẩn bị: Xạ can tươi và mỡ lợn mỗi nguyên liệu là 160g

Thực hiện: Nấu các nguyên liệu trên bếp cho đến khi keo hết nước và dùng để ngậm, sẽ giúp giảm ngay cảm giác khó chịu ở cổ họng.

Bài thuốc xạ can trị vú sưng

Xạ can đem phơi khô, rồi tán bột và sau đó trộn với mật và đắp lên vùng vú bị sưng đau sẽ giúp giảm sưng vú khá tốt sau ít lần thực hiện.

Trị bạch hầu bằng bài thuốc từ xạ can

Chuẩn bị nguyên liệu: Xạ can và sơn đậu căn mỗi vị 3g, 15g kim ngân hoa, cùng 6g cam thảo.

Thực hiện: Tất cả nguyên liệu trên làm thành 1 thang thuốc và sắc để uống hàng ngày.

Bài thuốc xạ can trị quai bị

Nếu mắc bệnh quai bị thì lấy 15g rễ xạ can tươi sắc uống 2 lần mỗi ngày sẽ giúp thuyên giảm triệu chứng của bệnh sau ít ngày áp dụng.

Trị viêm khớp gối bằng xạ can

Lấy 90g xạ can ngâm với 500ml rượu trong 1 tuần. Sau đó, mỗi ngày uống 2 lần và mỗi lần dùng 20ml. Kiên trì áp dụng bài thuốc này sẽ giúp các triệu chứng bệnh được cải thiện

Trên đây là 9 bài thuốc thường gặp sử dụng xạ can chữa bệnh. Ngoài ra, còn rất nhiều bài thuốc sử dụng nguyên liệu xạ can khác được lưu truyền trong dân gian và có tác dụng khá tốt trong việc điều trị nhiều bệnh mà chúng ta thường gặp phải.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng xạ can

Trước khi sử dụng dược liệu làm bài thuốc chữa bệnh thì người bệnh nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc có chuyên môn để được tư vấn về cách dùng và liều lượng phù hợp.

Sử dụng dược liệu xạ can đúng liều lượng, không được lạm dụng vị thuốc với liều lượng lớn vì chúng có thể sẽ gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Không nên sử dụng dược liệu này trong thời gian dài, có thể sẽ khiến cho cơ thể mệt mỏi và dễ bị tiêu chảy.

Những người có thể trạng yếu, tạng hàn, hay khí huyết hư thì không nên sử dụng vị thuốc xạ can.

Không sử dụng dược liệu này cho phụ nữ có thai hoặc người đang có vấn đề về can Tỳ và đi tiêu lỏng…

Kết hợp bài thuốc từ cây xạ can với duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học giúp tăng hiệu quả chữa bệnh và nhanh chóng hồi phục sức khỏe nhanh chóng.

Đặc biệt, trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ xạ can để chữa bệnh mà có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng thì cần ngưng dùng và tìm đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời.

Tôi có thể mua Xạ can ở đâu?

Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều cơ sở không uy tín, làm nhái, pha trộn sản phẩm xạ can với giá rẻ, ngược lại chất lượng sản phẩm kém. Cho nên bạn hãy cân nhắc, tìm hiểu kỹ đơn vị phân phối để có thể đảm bảo chất lượng sản phẩm khi dùng.

Quý khách hàng hoàn toàn có thể đặt niềm tin ở Dược liệu BOTAT. Chúng tôi tự hào là đơn vị uy tín chuyên cung cấp cây thuốc nam, thảo dược, dược liệu sạch, an toàn cho người sử dụng. Sản phẩm chúng tôi mang đến là sản phẩm của Việt Nam – Sản phẩm chất lượng cao, đảm bảo đúng loại dược liệu, an toàn cho người sử dụng.

Tham khảo thêm: Dược liệu sạch

Bạn có thể liên hệ cho chúng tôi qua hotline: 0355 818 881 để được tư vấn và hỗ trợ thêm về sản phẩm.