Bách hộ

Cây bách hộ

Tên khác: Dây ba mươi, Đẹt ác, Bà phụ thảo, Bách nãi, Dã thiên môn đông, Vương phú, Thấu dược, Bà tế, Bách điều căn, Bà luật hương, Man mách bộ, Bách bộ thảo, Cửu trùng căn, Cửu thập cửu diều căn,…

Tên khoa học: Stemona tuberosa Lour

Họ: Temonaceae

Đặc điểm

Cây bách bộ là một loại cây thuốc quý nhưng ít được biết đến do nhầm lẫn với các cây dại ven đường. Cây bách bộ có hình dạng dây leo với thân nhỏ nhẵn, quấn có thể dài khoảng 10cm. Lá bách bộ mọc đối nhau và có thể dài thân, gân phụ của lá nổi rõ trên mặt lá, có từ 10-12 nhánh chạy dọc từ cuống lá đến ngọn lá. Cụm hoa mọc ở kẽ lá và có cuống dài từ 2-4cm, thường bao gồm 1-2 hoa có kích thước lớn, màu đỏ hoặc màu vàng. Bao hoa gồm có 4 phận và 4 nhụy giống nhau chỉ nhị ngắn. Bầu hình nóng và quả bách bộ nặng có 4 hạt. Cây bách bộ ra hoa vào mùa hè. Rễ chùm gần tới 30 củ nên thường được gọi là dây ba mươi, có khi có nhiều củ hơn. Cây bách bộ mọc hoang dại ở nhiều nơi đặc biệt là vùng miền núi phía Bắc.

Bộ rễ của cây bách bộ có hình dạng hình con thoi, khô với kích thước dài khoảng 6-12cm, thô khoảng 0,5-1cm, phần dưới phồng to đỉnh nhỏ dần, có xếp vết nhăn teo có rãnh dọc sâu bên ngoài màu sáng vàng hoặc màu vàng trắng. Chất củ cứng giòn chắc và ít ngọt, đắng nhiều, mùi thơm ngát, vỏ ngoài của củ bách bộ có màu đỏ hoặc màu nâu sẫm là tốt.

Phân bố, thu hoạch và chế biến

Củ cây bách bộ nhiều năm được sử dụng làm thuốc, củ càng để lâu năm càng dài và to. Củ bách bộ thường được thu hoạch vào đầu đông hằng năm hoặc vào đầu mùa xuân, khi chồi cây chưa hoạt động, trước khi thu hoạch cần cắt bỏ dân thân, nhổ bỏ cây choai. Khi thu hoạch cần đào toàn bộ củ lên sau đó rửa sạch và phơi khô.

Một số bộ phận của cây bách bộ được sử dụng làm thuốc bao gồm rễ củ, bộ rễ thường cong queo dài từ 5 – 25 cm có đường kính từ 0.5-1.5 cm. Đầu rễ trên hơi phình to và thuôn nhỏ dần ở phần đầu dưới.

Tác dụng

• Kháng khuẩn: thành phần Radix Stemonae in vitro có chứa trong cây bách bộ có tác dụng kháng khuẩn đối với nhiều loại vi khuẩn gây bệnh bao gồm Streptococus Pneumoniae, Neisseria Meningitidis, b Hemolytic Streptococus và Staphylococus aureus. Bên cạnh đó, cây bách bộ còn có tác dụng diệt vi khuẩn tại ruột già và kháng vi khuẩn của bệnh lỵ và phó thương hàn.
• Diệt ký sinh trùng: nước ngâm kiệt và dịch cồn của cây bách bộ có tác dụng diệt ký sinh trùng ví dụ như ấu trùng ruồi, chấy rận, bọ chét, rệp, muỗi,…
• Tác động lên hệ hô hấp: thuốc được sắc từ cây Bách bộ không có tác dụng làm giảm ho do chích iod nơi mèo, nhưng lại có tác dụng làm giảm độ hưng phấn của trung khu hô hấp của động vật và ức chế phản xạ ho vì vậy giúp giảm ho. Đối với những thành phần kháng histamin trong cây bách bộ gây ra tình trạng co giật, cây bách bộ còn có tác dụng giống như aminophylline nhưng hòa hoãn và kéo dài hơn.
• Sử dụng trong bệnh truyền nhiễm: khi tiến hành theo dõi hơn 100 bệnh nhân sử dụng nước sắc bách bộ cho thấy có tới 85% trường hợp có hiệu quả giảm ho. Tác dụng trị ho của stemonin có tác dụng làm giảm tính hưng phấn của trung tâm hô hấp của động vật, đồng thời ức chế phản xạ ho do vậy có tác dụng trị ho rất tốt. Bách bộ đã được nghiên cứu trong điều trị lao hạch có kết quả rất tốt.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hãy liên hệ cho chúng tôi tại Website: botatpharm.vn hoặc Hotline: 0355.818.881 để được hỗ trợ và giải đáp nhanh nhất.